Giáo án Giáo dục công dân Khối 11 - Tiết 3 - Bài 2: Hàng hoá - Tiền tệ - Thị trường - Năm học 2009-2010

TiÕt 3 Ngµy so¹n: 12/08/2009 Bµi 2: hµng ho¸ - tiÒn tÖ - thÞ tr­êng I. Môc tiªu 1) VÒ kiÕn thøc: Häc sinh cÇn ®¹t: Häc song bµi nµy HS cÇn hiÓu ®­îc: - Kh¸i niÖm hµng ho¸ vµ hai thuéc tÝnh cña hµng ho¸. 2) VÒ kü n¨ng: - Ph©n tÝch c¸c kh¸i niÖm vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c néi dung chñ yÕu cña bµi häc. - VËn dông kiÕn thøc cña bµi häc vµo thùc tiÔn, gi¶i quyÕt ®­îc 1 sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn bµi häc. 3) VÒ th¸i ®é: - ThÊy ®­îc tÇm quan träng cña ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ®èi víi mçi c¸ nh©n, gia ®×nh vµ x· héi hiÖn nay. - Coi träng viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸, nh­ng kh«ng sïng b¸i hµng ho¸, kh«ng sïng b¸i tiÒn tÖ. II. PHÖÔNG PHAÙP : Thuyeát trình, vaán ñaùp, thaûo luaän nhoùm, taïo tình huoáng, tröïc quan, III. ph­¬ng tiÖn d¹y häc: S¬ ®å, biÓu b¶ng, b¶ng phô, giÊy cì to, bót d¹, SGK, SGV ... IV. tiÕn tr×nh lªn líp 1) æn ®Þnh tæ chøc líp: 2) KiÓm tra bµi cò: 1. Ph¸t triÓn kinh tÕ lµ g× ? 2. Ph¸t triÓn kinh tÕ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo víi mçi c¸ nh©n, gia ®×nh vµ x· héi ? 3) Gi¶ng bµi míi: NÕu nh­ tr­íc ®©y, c¬ chÕ kinh tÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp ®· t¹o cho con ng­êi ta sù tr«ng chê, û l¹i vµo Nhµ n­íc, th× ngµy nay c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái mçi ng­êi ph¶i thùc sù tÝch cùc, n¨ng ®éng, tÝnh to¸n ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ. Hay nãi c¸ch kh¸c ®Ó thÝch øng víi kinh tÕ thÞ tr­êng mçi ng­êi ph¶i hiÓu râ b¶n chÊt cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ã lµ: Hµng ho¸, tiÒn tÖ, thÞ tr­êng. VËy c¸c yÕu tè ®ã lµ g× ? Cã thÓ vËn dông chóng nh­ thÕ nµo trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ? Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß KiÕn thøc c¬ b¶n GV ®Æt vÊn ®Ò: Nh­ chóng ta ®· biÕt lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn SX x· héi ®· tõng tån t¹i 2 tæ chøc kinh tÕ râ rÖt lµ kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ hµng ho¸. GV treo s¬ ®å giíi thiÖu vµ so s¸nh 2 h×nh thøc t/c kinh tÕ. (TN vµ hµng ho¸). Trªn c¬ së ®ã HS rót ra kÕt: Kinh tÕ hµng ho¸ ë tr×nh ®é cao h¬n, ­u viÖt h¬n so víi kinh tÕ tù nhiªn. V× vËy c¸c n­íc muèn ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i thùc hiÖn kinh tÕ hµng ho¸ mµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña nã lµ kinh tÕ thÞ tr­êng. VËy khi nµo th× s¶n phÈm trë thµnh hµng ho¸ ? GV dïng s¬ ®å vÒ 3 ®iÒu kiÖn ®Ó SP trë thµnh hµng ho¸ ®Ó nãi lªn, ph©n tÝch KN hµng ho¸. Yªu cÇu HS nªu nh÷ng VD thùc tiÔn ®Ó chøng minh r»ng: NÕu thiÕu 1 trong 3 ®iÒu kiÖn trªn th× SP kh«ng trë thµnh hµng ho¸. VD: Ng­êi n«ng d©n SX ra lóa g¹o 1 phÇn ®Ó tiªu dïng, cßn l¹i 1 phÇn ®em ®æi lÊy quÇn ¸o, vµ c¸c SP tiªu dïng kh¸c. VËy phÇn lóa nµo cña ng­êi n«ng d©n lµ hµng ho¸ ? Dù kiÕn HS tr¶ lêi: §ã ph¶i lµ phÇn ®em trao ®æi. GV dÉn d¾t: Hµng ho¸ cã 2 d¹ng vËt thÓ vµ phi vËt thÓ. Treo s¬ ®å 2 d¹ng cña hµng ho¸. Yªu cÇu HS lÊy VD chøng minh. GV dÉn d¾t vÊn ®Ò: Mçi hµng ho¸ ®Òu cã 1 hoÆc 1 sè c«ng dông nhÊt ®Þnh cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña con ng­êi vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. VËy theo em gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ lµ g× ? LÊy VD minh ho¹ ? Dù kiÕn HS tr¶ lêi: §ã lµ c«ng dông cña hµng ho¸, dïng ®Ó lµm g× VD: L­¬ng thùc, thùc phÈm, quÇn , ¸o .. hoÆc nhu cÇu cho SX nhu m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu. - QuÇn, ¸o ngoµi c«ng dông lµ che th©n th× nã cßn lµm cho con ng­êi ®Ñp h¬n. - C¸c cô cã c©u: "Ng­êi ®Ñp v× lôa Lóa tèt v× phÇn". GV chuyÓn ý: Gi¸ trÞ sö dông cña SP kh«ng ph¶i cho ng­êi SX ra vËt phÈm mµ ®ã lµ cho ng­êi mua, cho XH, vËt mang gi¸ trÞ sö dông còng ®ång thêi lµ mang gi¸ trÞ. GV treo s¬ ®å vÒ mèi quan hÖ gi÷a gi¸ trÞ trao ®æi víi gi¸ trÞ. Nªu VD, ph©n tÝch VD. HS ph©n tÝch xem qua VD ®ã th× gi¸ trÞ cña hµng ho¸ lµ g× ?B»ng c¸ch nµo x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ? GV kÕt luËn: V¶i vµ thãc lµ 2 hµng ho¸ cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau nh­ng cã thÓ trao ®æi víi nhau v×: §Òu lµ SP do L§ t¹o ra ®Òu cã hao phÝ lao ®éng b»ng nhau lµ 2 giê. Nh­ vËy trªn thÞ tr­êng thùc chÊt lµ trao ®æi nh÷ng l­îng lao ®éng hao phÝ b»ng nhau Èn chøa trong c¸c hµng h¸o ®ã. Lao ®éng hao phÝ ®Ó t¹o ra hµng ho¸ lµm c¬ së cho gi¸ trÞ trao ®æi gäi lµ gi¸ trÞ. Theo em hiÓu l­îng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ lµ g× ? 1, 2 HS tr¶ lêi VËy theo em thêi gian lao ®éng c¸ biÖt lµ g× ? Thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕy lµ g× ? LÊy VD thùc tiÔn ? Gäi 1 - 2 HS tr¶ lêi. NÕu HS cÇn hiÓu vÒ c¸ch tÝnh (t) L§ XHCT th× GV cã thÓ ®­a ra c¸c tÝnh sau: Gi¶ sö cã 3 nhãm A,B,C SX ra 100 triÖu m v¶i ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ c¸c nhãm SX víi sè l­îng kh«ng ®Òu A 10 tr 1 giê B 5 tr 2 giê C 85 tr 3 giê S¬ ®å 1 Sù kh¸c nhau gi÷a kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ hµng ho¸. Néi dung Kinh tÕ Kinh tÕ so s¸nh tù nhiªn hµng ho¸ - Môc ®Ých SX Tho¶ m·n nhu Tho¶ cÇu cña ng­ê SX cÇu cña ng­êi mua, ng­êi b¸n - PT vµ c«ng cô SX SX nhá, ph©n SX lín, tËp trung t¸n cc thñ c«ng cc L§ hiÖn ®¹i l¹c hËu T/c mt SX Tù cung, tù cÊp SX ®Ó b¸n Kh«ng cã cã c¹nh tranh c¹nh tranh Ph¹m vi cña SX KhÐp kÝn néi bé KtÕ më thÞ r­êng trong n­íc vµ quèc tÕ 1) Hµng ho¸: a) Hµng ho¸ lµ g× ? S¬ ®å 2 S¬ ®å 3 ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n phÈm trë thµnh hµng ho¸. S¶n phÈm do lao ®éng t¹o ra Cã c«ng dông nhÊt ®Þnh Th«ng qua trao ®æi mua, b¸n. => S¶n phÈm chØ trë thµnh hµng ho¸ khi cã ®ñ 3 ®iÒu kiÖn trªn. - Hµng ho¸ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, chØ tån t¹i trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Hµng ho¸ cã 2 d¹ng lµ: Hµng ho¸ vËt thÓ vµ hµng ho¸ phi vËt thÓ (hµng ho¸ dÞch vô). VD: - Hµng ho¸ vËt thÓ: C¸i ¸o, bµn ghÕ, l­¬ng thùc, thùc phÈm ... - Hµng ho¸ phi vËt thÓ: DÞch vô du lÞch, b) Thuéc tÝnh cña hµng ho¸: - Gi¸ trÞ sö dông: + Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ lµ c«ng dông cña vËt phÈm lµm cho hµng ho¸ cã gi¸ trÞ sö dông cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña con ng­êi. VD: Con ng­êi khi ®ãi cã nhu cÇu vËt chÊt lµ ¨n th× ph¶i sö dông l­¬ng thùc thùc phÈm ë ®©y lµ gióp cho con ng­êi kh«ng cßn bÞ ®ãi, hoÆc con ng­êi mÖt mái, c¨ng th¼ng cã nhu cÇu lµ xem ca nh¹c ... ®Ó gi¶i trÝ. + Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ ®­îc ph¸t hiÖn dÇn vµ ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt. VD: Than ®¸, dÇu má lóc ®Çu con ng­êi chØ dïng lµm chÊt ®èt , sau ®ã nhê sù ph¸t triÓn cña KHKT vµ lùc l­îng s¶n xuÊt con ng­êi ®· dïng nã lµm nguyªn liÖu cho mét sè ngµnh c«ng nghiÖp ®Ó chÕ biÕn ra nhiÒu lo¹i SP kh¸c phôc vô cho ®êi sèng. + Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, vËt mang gi¸ trÞ sö dông ®ång thêi lµ vËt mang gi¸ trÞ trao ®æi còng t­c lµ ph¶i thùc hiÖn ®­îc gi¸ trÞ cña nã. - Gi¸ trÞ cña hµng ho¸: + Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®­îc th«ng qua gi¸ trÞ trao ®æi. Gi¸ trÞ trao ®æi 1m v¶i =5kg 1mv¶i = 10kg 2mv¶i (tØ lÖ trao ®æi) thãc = 5kgthãc Gi¸ trÞ 2giê = 2 giê 2giê = 2 giê 2giê = 2 giê (Hao phÝ L§) * Tãm l¹i: Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ lµ L§ cña ng­êi SX hµng ho¸ kÕt tinh trong hµng ho¸. + L­îng gi¸ trÞ cña hµng ho¸: w L­îng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®­îc ®o b»ng sè l­îng thêi gian L§ hao phÝ ®Ó SX ra hµng ho¸ nh­: Gi©y, phót, giß, ngµy, th¸ng, quý, n¨m ... w L­îng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ph¶i ®­îc tÝnh b»ng thêi gian L§ c¸ biÖt, mµ tÝnh b»ng thêi gian L§ XH cÇn thiÕt. Thêi gian L§ c¸ biÖt lµ thêi gian L§ hao phÝ ®Ó SX ra hµng ho¸ cña tõng ng­êi. VD: Anh A mÊt 2giê L§ ®Ó dÖt ®­îc 1mv¶i Anh B mÊt 3giê L§ ®Ó SX ra 5kg thãc => TGL§CB = 2 giê (cña A) = 3 giê (cña B) Thêi gian L§ XH cÇn thiÕt cho bÊt cø L§ nµo tiÕn hµnh víi 1 tr×nh ®é thµnh th¹o trung b×nh, c­êng ®é trung b×nh, trong mçi ®iÒu kiÖn TB so víi hoµn c¶nh XH nhÊt ®Þnh * KÕt luËn: Hµng ho¸ lµ sù thèng nhÊt cña 2 thuéc tÝnh gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ. §ã lµ sù thèng nhÊt cña 2 mÆt ®èi lËp mµ thiÕu 1 trong 2 thuéc tÝnh th× SP kh«ng trë thµnh hµng ho¸. Hµng ho¸ biÓu hiÖn quan hÖ SXXH gi÷a nh÷ng ng­êi SX vµ trao ®æi hµng ho¸. 4) Cñng cè. Yªu cÇu HS vÏ l¹i c¸c s¬ ®å: So s¸nh sù kh¸c nhau gi÷a kinh tÕ TN vµ kinh tÕ hµng ho¸, c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó SP trë thµnh hµng ho¸, mèi quan hÖ gi¸ trÞ trao ®æi vµ gi¸ trÞ. Nªu 1 vµi vÝ dô vÒ thêi gian L§CB vµ TGLFFXH cÇn thiÕt. 5) H­íng dÉn vÒ nhµ: §äc l¹i bµi, §äc tr­íc phÇn 2.