Giáo án Giáo dục công dân Khối 10 - Đề cương ôn tập học kì I

ÑEÀ CÖÔNG OÂN TAÄP HOÏC KYØ I- GDCD 10 Caâu 1: Theá giôùi vaät chaát toàn taïi khaùch quan - Giôùi töï nhieân: laø taát caû nhöõng gì töï coù, khoâng phaûi do yù thöùc con ngöôøi hoaëc moät löïc löôïng thaàn bí naøo taïo ra. Ví duï - Giôùi töï nhieân toàn taïi khaùch quan: toàn taïi beân ngoaøi, khoâng phuï thuoäc vaøo yù thöùc con ngöôøi. Ví duï. - Con ngöôøi laø saûn phaåm cuûa töï nhieân: + Con nguôøi coù nguoàn goác töø ñoäng vaät. vaø laø keát quaû phaùt trieån laâu daøi cuûa giôùi töï nhieân. + Con ngöôøi toàn taïi trong moâi tröôøng töï nhieân vaø cuøng phaùt trieån vôùi moâi tröôøng töï nhieân.. - Xaõ hoäi laø saûn phaåm cuûa giôùi töï nhieân: coù con ngöôøi môùi coù xaõ hoäi, maø con ngöôøi laø saûn phaåm cuûa giôùi töï nhieân, cho neân xaõ hoäi cuõng laø saûn phaåm cuûa giôùi töï nhieân, nhöng laø moät boä phaän ñaëc thuø cuûa giôùi töï nhieân - Con ngöôøi coù theå nhaän thöùc, caûi taïo theá giôùi khaùch quan: + Nhôø hoaït ñoäng cuûa boä naõo vaø caùc giaùc quan. + Con ngöôøi caûi taïo theá giôùi khaùch quan treân cô sôû toân troïng vaø tuaân theo caùc quy luaät khaùch quan. Ví duï Caâu 2: Söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa theá giôùi vaät chaát - Khaùi nieäm vaän ñoäng: moïi söï bieán ñoåi ( bieán hoaù) noùi chung cuûa caùc SVHT trong töï nhieân vaø xaõ hoäi( ñöùng im laø traïng thaùi ñaëc bieät cuûa vaän ñoäng) . Cho ví duï. - Vaän ñoäng laø phöông thöùc toàn taïi cuûa theá giôùi vaät chaát, laø thuoäc tính voán coù cuûa theá giôùi vaät chaát. Cho ví duï. - Caùc hình thöùc vaän ñoäng: Vaän ñoäng cô hoïc, vaän ñoäng vaät lyù, vaän ñoäng hoùa hoïc, vaän ñoäng sinh hoïc, vaän ñoäng xaõ hoäi. Cho ví duï - Khaùi nieäm phaùt trieån: nhöõng vaän ñoäng theo chieàu höôùng tieán leân töø thaáp ñeán cao, töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, caùi môùi ra ñôøi thay theá caùi cuõ, caùi tieán boä thay theá caùi laïc haâu. Ví duï. Caâu 3: Nguoán goác vaän ñoäng, phaùt trieàn cuûa söï vaät vaø hieän töôïng: - Maâu thuaãn: laø moät chænh theå, trong ñoù hai maët ñoái laäp vöøa thoáng nhaát, vöøa ñaáu tranh vôùi nhau. Ví duï - Maâu thuaãn laø nguoàn goác vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa SVHT: söï ñaáu tranh giöõa caùc maët ñoái laäp, keát quaû laø maâu thuaãn ñöôïc giaûi quyeát, maâu thuaãn cuõ maát ñi, maâu thuaãn môùi hình thaønh, SVHT cuõ ñöôïc thay theá baèng SVHT môùi Cho ví duï. - Maâu thuaãn chæ ñöôïc giaûi quyeát baèng söï ñaáu tranh giöõa caùc maët ñoái laäp. Cho ví duï chöùng minh. Caâu 4: Caùch thöùc vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa söï vaät vaø hieän töôïng: - Chaát: chæ nhöõng thuoäc tính cô baûn, voán coù cuûa SVHT, tieâu bieåu cho SVHT ñoù, phaân bieät noù vôùi caùc SVHT khaùc. Ví duï. - Löôïng: chæ nhöõngthuoäc tính cô baûn, voán coù cuûa SVHT, bieåu thò trình ñoä phaùt trieån, quy moâ, toác ñoä vaän ñoäng, soá löôïng cuûa SVHT.Ví duï - Söï bieán ñoåi veà löôïng daãn ñeán söï bieán ñoåi veà chaát: ñoä, ñieåm nuùt Ví duï veà ñoä, ñieåm nuùt.. - Chaát môùi ra ñôøi bao haøm moät löôïng môùi töông öùng. Ví duï Caâu 5: Khuynh höôùng phaùt trieån cuûa söï vaät vaø hieän töôïng: - Phuû ñònh bieän chöùng: dieãn ra do söï phaùt trieån cuûa baûn thaân SVHT, coù keá thöøa nhöõn g yeáu toá tích cöïc cuûa SVHT cuõ ñeå phaùt trieån SVHT môùi. Ví duï Ñaëc ñieåm cuûa phuû ñònh bieän chöùng: + tính khaùch quan + tính keá thöøa - Phuû ñònh sieâu hình: dieãn ra do söï can thieäp, taùc ñoäng töø beân ngoaøi, caûn trôû hoaëc xoùa boû söï toàn taïi vaø phaùt trieån töï nhieân cuõa söï vaät. Ví duï - Phuû ñònh: xoaù boû söï toàn taïi cuûa SVHT naøo ñoù. Ví duï - Phuû ñònh cuûa phuû ñònh: trong quaù trình vaän ñoäng vaø phaùt trieån voâ taän cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng, caùi môùi xuaát hieän phuû ñònh caùi cuõ, nhöng roài noù laïi bò caùi môùi hôn phuû ñònh. - Khuynh höôùng phaùt trieån cuûa SVHT: vaän ñoäng ñi leân, caùi môùi ra ñôøi, keá thöøa vaø thay theá caùi cuõ nhöng ôû trình ñoä ngaøy caøng cao hôn, hoaøn thieän hôn. Caâu 6: Thöïc tieãn vaø vai troø cuûa thöïc tieãn ñoái vôùi nhaän thöùc: - Nhaän thöùc caûm tính: giai ñoaïn nhaän thöùc do söï tieáp xuùc tröïc tieáp cuûa caùc cô quan caûm giaùc ñoái vôùi SVHT, ñem laïi cho con ngöôøi nhöõng hieáu bieát veà caùc ñaëc ñieåm beân ngoaøi. Ví duï - Nhaän thöùc lyù tính: giai ñoaïn nhaän thöùc tieáp theo döïa treân caùc taøi lieäu do nhaän thöùc caûm tính ñem laïi, nhôø caùc thao taùc cuûa tö duy: phaân tích, toång hôïp, so saùnh, khaùi quaùt,tìm ra baûn chaát, quy luaät cuûa SVHT. Ví duï - Nhaän thöùc: quaù trình phaûn aùnh SVHT cuûa theá giôùi khaùch quan vaøo boä oùc con ngöôøi taïo neân nhöõng hieåu bieát veà chuùng. - Thöïc tieãn: laø toaøn boä nhöõng hoaït ñoäng vaät chaát coù muïc ñích, mang tính lòch söû- xaõ hoäi cuûa con ngöôøi nhaèm caûi taïo töï nhieân vaø xaõ hoäi. Ba hình thöùc cô baûn cuûa thöïc tieãn: + hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát. Ví duï + hoaït ñoäng chính trò- xaõ hoäi. Ví duï + hoaït ñoäng thöïc nghieäm khoa hoïc. Ví duï - Vai troø cuûa thöïc tieãn ñoái vôùi nhaän thöùc: + Thöïc tieãn laø cô sôû cuûa nhaän thöùc.. Ví duï + Thöïc tieãn laø ñoäng löïc cuûa nhaän thöùc Ví duï + Thöïc tieãn laø muïc ñích cuûa nhaän thöùc Ví duï.. + Thöïc tieãn laø tieâu chuaån cuûa chaân lyù. Ví duï Caâu 7: Toàn taïi xaõ hoäi vaø yù thöùc xaõ hoäi - Toàn taïi XH: + laø toaøn boä sinh hoaït vaät chaát vaø nhöõng ñieàu kieän sinh hoaït vaät chaát cuûa XH. + Bao goàm: * Moâi tröôøng töï nhieân * Daân soá * Phöông thöùc saûn xuaát. - Moâi tröôøng töï nhieân: + Caùc thaønh phaàn cuûa moâi tröôøng töï nhieân: * Ñieàu kieän ñòa lyù * Cuûa caûi trong thieân nhieân. * Nguoàn naêng löôïng tuï nhieân. + Vai troø: Laø ñieàu kieän sinh soáng taát yeáu vaø thöôøng xuyeân cuûa toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa XH. + Con ngöôøi taùc ñoäng vaø laøm bieán ñoåi töï nhieân theo 2 höôùng: * tích cöïc töï nhieân phong phuù. * tieâu cöïc töï nhieân ngheøo naøn, laïc haäu. + Söï khai thaùc MTTN phuï thuoäc vaøo nhaän thöùc cuûa con ngöôøi.. - Daân soá: + Vai troø: Laø ñieàu kieän taát yeáu vaø thöôøng xuyeân cuûa söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa XH. + Daân soá vaø toác ñoä phaùt trieån DS cuûa moãi nöôùc aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï phaùt trieån moïi maët cuûa nöôùc ñoù. - Phöông thöùc saûn xuaát: + Khaùi nieäm: * Laø caùch thöùc maø con ngöôøi laøm ra cuûa caûi vaät chaát trong nhuaõng giai ñoaïn lòch söû nhaát ñònh. * Bao goàm : Löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát. + Caùc yeáu toá cuûa PTSX: * LLSX ( TLSX vaø ngöôøi lao ñoäng) . * QHSX ( QH sôû höõu veà TLSX, QH trong toå chöùc vaø quaûn lyù, QH trong phaân phoái + Moái quan heä giöõa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát - YÙ thöùc XH: + Khaùi nieäm: laø toaøn boä nhöõng quan nieäm, quan ñieåm cuûa caù nhaân trong XH.. + Hai caáp ñoä cuûa yù thöùc XH: * Taâm lyù XH. * Heä tö töôûng.. ( Neâu nguoàn goác, baûn chaát, ñaëc ñieåm hình thaønh cuûa caùc caáp ñoä.) - Moái quan heä giöõa toàn taïi XH vaø yù thöùc XH: + Toàn taïi XH quyeát ñònh YÙ thöùc XH : * TTXH laø caùi coù tröôùc, caùi quyeát ñònh YTXH. * Khi TTXH thay ñoåi ( PTSX thay ñoåi) Söï thay ñoåi cuûa YTXH ( noäi dung phaûn aùnh cuûa hình thaùi YTXH thay ñoåi). + Söï taùc ñoäng trôû laïi cuûa YTXH ñoái vôùi TTXH: * YTXH tieân tieán thuùc ñaåy TTXH phaùt trieån vaø hoaøn thieän hôn. * YTXH tieâu cöïc kìm haõm söï phaùt trieån cuûa TTXH.