Giáo án giáo dục công dân - Bài 5: Cung cầu trong sản xuất và lưu thông hàng hoá (Bản đầy đủ)

ét nh©n tè. Ch¼ng h¹n, ngoµi nh©n tè cung - cÇu cßn do c¸c nh©n tè kh¸c nh­ : gi¸ trÞ, c¹nh tranh, t×nh h×nh l¹m ph¸t tiÒn tÖ, t×nh h×nh ®éc quyÒn... V× vËy, cã thÓ ®Þnh nghÜa gi¸ c¶ thÞ tr­êng võa lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ hµng ho¸ võa cã tÝnh ®Õn c¹nh tranh cung - cÇu vµ søc mua cña tiÒn tÖ. §iÒu nµy cho thÊy sù kh¸c nhau gi÷a kh¸i niÖm gi¸ c¶ ë bµi 2 vµ kh¸i niÖm gi¸ c¶ thÞ tr­êng ë bµi nµy. III. PHÖÔNG PHAÙP : Ñaøm thoaïi, thuyeát trình, thaûo luaän nhoùm, tröïc quan, IV. PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC: Veõ caùc sô ñoà: B¶ng 1 : Néi dung vµ vai trß cña quan hÖ cung - cÇu 1. Cung - cÇu t¸c ®éng lÉn nhau Khi cÇu t¨ng s¶n xuÊt më réng cung t¨ng Khi cÇu gi¶m s¶n xuÊt gi¶m cung gi¶m 2. Cung - cÇu ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ Khi cung = cÇu Gi¸ c¶ = Gi¸ trÞ Khi cung > cÇu Gi¸ c¶ < Gi¸ trÞ Khi cung Gi¸ trÞ 3. Gi¸ c¶ ¶nh h­ëng ®Õn cung - cÇu Khi gi¸ c¶ t¨ng s¶n xuÊt më réng cung t¨ng vµ cÇu gi¶m khi møc thu nhËp kh«ng t¨ng Khi gi¸ c¶ gi¶m s¶n xuÊt gi¶m cung gi¶m vµ cÇu t¨ng mÆc dï thu nhËp kh«ng t¨ng Néi dung cña quan hÖ cung - cÇu 1a Lµ c¬ së ®Ó nhËn thøc v× sao gi¸ c¶ thÞ tr­êng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ chªnh lÖch nhau Lµ c¬ së ®Ó ng­êi tiªu dïng lùa chän khi mua hµng ho¸ Lµ c¨n cø ®Ó ng­êi s¶n xuÊt vµ kinh doanh më réng hay thu hÑp s¶n xuÊt - kinh doanh +ng. gi¸ c¶ thÞ tr­êng cã thÓ b»ng, lín hoÆc nhá h¬n gi¸ trÞ hµng hãa trong s¶n Vai trß cña quan hÖ cung - cÇu 1b B¶ng 2 : Sù vËn dông quan hÖ cung - cÇu Nhµ n­íc §iÒu tiÕt c¸c tr­êng hîp cung cÇu trªn thÞ tr­êng th«ng qua c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« thÝch hîp. Ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh Ra c¸c quyÕt ®Þnh më réng hay thu hÑp s¶n xuÊt - kinh doanh thÝch øng víi c¸c tr­êng hîp cung - cÇu. Ng­êi tiªu dïng Ra c¸c quyÕt ®Þnh mua hµng thÝch øng víi c¸c tr­êng hîp cung cÇu ®Ó cã lîi V. TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP : 1. OÅn ñònh toå chöùc lôùp : 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Giaûng baøi môùi: Chôï H ôû ñòa phöông em: - Coù ngöôøi mua vaûi thì coù ngöôøi baùn vaûi ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngöôøi mua. - Coù ngöôøi mua gaïo thì coù ngöôøi baùn gaïo. - Coù ngöôøi mua thòt thì coù ngöôøi baùn thòt. Vieäc mua baùn haøng hoaù ñaõ xuaát hieän ôû chôï => quan heä cung - caàu ñöôïc hình thaønh. Cung – caàu laø hai maët cuûa quaù trình kinh teá hình thaønh moät caùch khaùch quan treân thò tröôøng. Chuùng ta seõ nghieân cöùu vaán ñeà naøy qua noäi dung cuûa baøi hoïc hoâm nay. Phaàn laøm vieäc cuûa Thaày vaø Troø Noäi dung chính cuûa baøi hoïc Hoaït ñoäng 1: Ñaøm thoaïi + Thuyeát trình + Tröïc quan. Muïc tieâu: HS hiÓu vµ nªu ®­îc c¸c kh¸i niÖm cung, cÇu trong s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸. GV ñaët vaán ñeà: Trong neàn saûn xuaát haøng hoaù, muïc ñích cuûa saûn xuaát laø ñeå baùn, ñeå tieâu duøng, trong ñoù, saûn xuaát thöôøng gaén vôùi cung vaø tieâu duøng thöôøng gaén vôùi caàu. Tieâu duøng bao goàm cho saûn xuaát vaø cho caù nhaân. GV yeâu caàu HS laàn löôït traû lôøi caùc caâu hoûi: - Caàu laø gì? - Theá naøo laø nhu caàu coù khaû naêng thanh toaùn? Ví duï minh hoaï. - Theá naøo laø cung? HS phaùt bieåu. GV nhaän xeùt, keát luaän. GV löu yù caùc noäi dung: + Nhu cÇu cã nhiÒu lo¹i : nhu cÇu cho s¶n xuÊt vµ cho tiªu dïng c¸ nh©n ; nhu cÇu bÊt k× vµ nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. CÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n lµ cÇu khi ng­êi cã nhu cÇu s½n cã trong tay l­îng tiÒn ®ñ ®Ó thùc hiÖn nhu cÇu ®ã. Sè l­îng cÇu chÞu ¶nh h­ëng bëi nhiÒu yÕu tè. §Æc biÖt nhÊn m¹nh yÕu tè gi¸ c¶ trong mèi quan hÖ víi sè l­îng cÇu. Chóng cã quan hÖ tØ lÖ nghÞch víi nhau. Xem ®å thÞ sau : P ï Ghi chuù : Ñöôøng caàu P : lµ gi¸ c¶ Q : lµ sè l­îng cÇu Q Q + Vôùi kh¸i niÖm cung, kh«ng nhöõng chØ sè l­îng cung ®ang b¸n mµ bao gåm c¶ sè l­îng cung ®ang trong kho chuÈn bÞ b¸n. Sè l­îng cung phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nh­ : kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ; sè l­îng vµ chÊt l­îng c¸c nguån lùc, c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®­îc sö dông ; n¨ng suÊt lao ®éng ; chi phÝ s¶n xuÊt..., trong ®ã møc gi¸ c¶ lµ yÕu tè trung t©m. Sè l­îng cung vµ møc gi¸ c¶ cã quan hÖ tØ lÖ thuËn víi nhau. Cã thÓ lÊy vÝ dô qua ®å thÞ sau : P Ghi chó : P lµ gi¸ c¶ Q lµ sè l­îng cung §­êng cung Q Chuyeån yù: Noäi dung vaø vai troø cuûa moái quan heä cung-caàu laø gì? Chuùng mang tính chuû quan hay khaùch quan vaø theå hieän nhö theá naøo trong saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù ôû nöôùc ta hieän nay? Hoaït ñoäng 2: Thaûo luaän nhoùm + Thuyeát trình Muïc tieâu: HS hiÓu ®­îc néi dung biÓu hiÖn vµ vai trß cña quan hÖ cung -cÇu. GV chia lôùp thaønh 4 nhoùm. GV neâu caùc caâu hoûi thaûo luaän: ï Cung-caàu taùc ñoäng laãn nhau nhö theá naøo? Ví duï minh hoaï. (Nhoùm 1) ï Cung-caàu aûnh höôûng ñeán giaù caû treân thò tröôøng nhö theá naøo? Ví duï minh hoaï. (Nhoùm 2) ï Giaù caû thò tröôøng aûnh höôûng ñeán cung-caàu nhö theá naøo? Ví duï minh hoaï. (Nhoùm 3) ïPhaân tích vai troø cuûa quan heä cung-caàu? Ví duï minh hoaï. (Nhoùm 4) HS caùc nhoùm thaûo luaän. Ñaïi dieän nhoùm baùo caùo keát quaû thaûo luaän. HS caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung. GV nhaän xeùt, ruùt ra keát luaän veà noäi dung vaø vai troø cuûa quan heä cung - caàu. GV löu yù: + Trong s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸, sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ kh«ng chØ th«ng qua c¹nh tranh mµ cßn th«ng qua quan hÖ cung-cÇu. NÕu quy luËt gi¸ trÞ ra ®êi vµ tån t¹i lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, th× c¹nh tranh vµ cung - cÇu tån t¹i còng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. + Th«ng qua ph©n tÝch ®å thÞ sau ®©y ®Ó tr×nh bµy kh¸i qu¸t mèi quan hÖ cung - cÇu : P §­êng cÇu §­êng cung Q Ghi chó : P lµ gi¸ c¶ Q lµ sè l­îng cung, cÇu I lµ ®iÓm c©n b»ng cung -cÇu Tõ ®å thÞ trªn cã thÓ thÊy : Trªn thÞ tr­êng, ng­êi mua (thÓ hiÖn b»ng ®­êng cÇu) vµ ng­êi b¸n (thÓ hiÖn b»ng ®­êng cung) t¸c ®éng víi nhau vµ hä gÆp nhau (t¹i ®iÓm I) t¹o thµnh mèi quan hÖ cung -cÇu. Nhö vaäy, quan heä cung-caàu laø moái quan heä taùc ñoäng laãn nhau vaø gaëp nhau giöõa cung – caàu hay giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua ñeå cuøng nhau xaùc ñònh giaù caû vaø saûn löôïng haøng hoaù. Mèi quan hÖ nµy tån t¹i kh¸ch quan vµ trë thµnh quy luËt cung - cÇu trong s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸. + Söû duïng caùc sô ñoà khi giaûng giaûi (Baûng 1a, 1b) Hoaït ñoäng 3: Thaûo luaän nhoùm + Thuyeát trình Muïc tieâu: HS hiÓu ®­îc sù vËn dông quan hÖ cung - cÇu cuûa Nhµ n­íc, ng­êi s¶n xuÊt - kinh doanh vµ ng­êi tiªu dïng. GV neâu caâu hoûi: - Söï vaän duïng quan heä cung – caàu cuûa Nhaø nöôùc? - Söï vaän duïng quan heä cung – caàu cuûa ngöôøi saûn xuaát, kinh doanh? - Söï vaän duïng quan heä cung – caàu cuûa coâng daân? Caùc nhoùm thaûo luaän, cöû ñaïi dieän leân baùo caùo. Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung. GV nhaän xeùt, söû duïng sô ñoà (Baûng 2) ñeå giaûng giaûi, keát luaän. GV keát luaän toaøn baøi: Söï hoaït ñoäng cuûa quy luaät giaù trò bieåu hieän qua söï vaän ñoäng cuûa giaù caû. Treân thò tröôøng, giaù caû coøn chòu söï taùc ñoäng cuûa caïnh tranh vaø quy luaät cung- caàu. Quy luaät naøy toàn taïi khaùch quan, ñoäc laäp vôùi yù thöùc cuûa con ngöôøi. 1. Khaùi nieäm cung, caàu: a. Khaùi nieäm caàu: Caàu laø khoái löôïng haøng hoaù, dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng caàn mua trong moät thôøi kì nhaát ñònh töông öùng vôùi giaù caû vaø thu nhaäp xaùc ñònh. b. Khaùi nieäm cung: Cung laø khoái löôïng haøng hoaù, dòch vuï hieän coù treân thò tröôøng vaø chuaån bò ñöa ra thò tröôøng trong moät thôøi kyø nhaát ñònh, töông öùng vôùi möùc giaù caû, khaû naêng saûn xuaát vaø chi phí saûn xuaát xaùc ñònh. 2. Moái quan heä cung – caàu trong saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù: a. Noäi dung cuûa quan heä cung – caàu: Laø quan heä taùc ñoäng laãn nhau giöõa ngöôøi baùn vôùi ngöôøi mua dieãn ra treân thò tröôøng ñeå xaùc ñònh giaù caû vaø soá löôïng haøng hoaù, dòch vuï. => Bieåu hieän: + Cung – caàu taùc ñoäng laãn nhau. + Cung caàu aûnh höôûng ñeán giaù caû thò tröôøng. + Giaù caû thò tröôøng aûnh höôûng ñeán cung – caàu. b. Vai troø cuûa quan heä cung – caàu: Laø cô sôû ñeå nhaän thöùc vì sao giaù caû treân thò tröôøng vaø giaù trò haøng hoaù trong saûn xuaát khoâng khôùp vôùi nhau, töø ñoù, buoäc ngöôøi saûn xuaát - kinh doanh môû roäng hoaëc thu heïp hoaït ñoäng ñeå coù hieäu quaû kinh teá cao hôn, ngöôøi tieâu duøng löïa choïn vieäc mua haøng hoaù phuø hôïp vôùi nhu caàu vaø coù hieäu quaû kinh teá 3. Vaän duïng quan heä cung – caàu: ï Ñoái vôùi Nhaø nöôùc: Thoâng qua luaät phaùp, chính saùch ñeå caân ñoái laïi cung – caàu, oån ñònh giaù caû vaø ñôøi soáng nhaân daân. ï Ñoái vôùi ngöôøi saûn xuaát – kinh doanh: Thu heïp saûn xuaát – kinh doanh nhöõng maët haøng khi cung lôùn hôn caàu, môû roäng saûn xuaát-kinh doanh nhöõng maët haøng khi cung nhoû hôn caàu. ï Ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng: Giaûm mua caùc haøng hoaù khi cung nhoû hôn caàu ( giaù cao), mua caùc haøng hoaù khi cung lôùn hôn caàu ( giaù thaáp ). 3. Cuûng coá: ï Theá naøo laø caàu vaø cung haøng hoaù? Taïi sao caùi maø ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua quan taâm laïi laø caàu coù khaû naêng thanh toaùn? ï Phaân tích noäi dung cuûa quan heä cung – caàu trong saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù. ï Phaân tích vai troø cuûa moái quan heä cung – caàu. ï Khi laø ngöôøi baùn haøng treân thò tröôøng, ñeå coù lôïi, em choïn tröôøng hôïp naøo sau ñaây: a) Cung = Caàu. b) Cung > Caàu. c) Cung < Caàu. ï Khi laø ngöôøi mua haøng treân thò tröôøng, ñeå coù lôïi, em choïn tröôøng hôïp naøo sau ñaây: a) Cung = Caàu. b) Cung > Caàu. c) Cung < Caàu. ï Em haõy laáy ví duï ñeå minh hoaï veà söï ñieàu tieát cuûa Nhaø nöôùc, khi treân thò tröôøng quan heä cung – caàu bò roái loaïn aûnh höôûng ñeán saûn xuaát vaø ñôøi soáng cuûa nhaân daân. ï Khi nöôùc ta laø thaønh vieân cuûa Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO), theo em, moái quan heä cung – caàu veà haøng hoaù vaø vieäc laøm seõ dieãn ra nhö theá naøo? a) Thuaän lôïi. b) Khoù khaên. c) Vöøa thuaän lôïi vöøa khoù khaên. Taïi sao em laïi choïn phöông aùn ñoù? 4. Daën doø: - Giaûi quyeát caùc caâu hoûi vaø baøi taäp trong SGK. - Ñoïc tröôùc baøi 6.