Giáo án Giáo dục công dân - Bài 1: Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng (2 tiết)

sai laàm neân daãn ñeán haäu quaû ñaùng tieác. Baøi hoïc seõ trang bò phöông phaùp nhaän ñònh, xem xeùt söï vaät ñuùng ñaén. Phaàn laøm vieäc cuûa Thaày Phaàn laøm vieäc cuûa Troø Noäi dung chính cuûa baøi hoïc Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu vai troø theá giôùi quan, phöông phaùp luaän cuûa trieát hoïc. ï GV yeâu caàu HS neâu nhöõng moân maø caùc em ñöôïc hoïc vaø coù theå hoûi: – Vì sao caùc khoa hoïc ra ñôøi ? – Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa caùc khoa hoïc: Lyù, Hoaù, Sinh, Söû hoïc? ïGV veõ sô ñoà vaø giaûng veà moái lieân heä, ñieåm gioáng vaø khaùc nhau giöõa caùc khoa hoïc cuï theå vaø Trieát hoïc trong ñoái töôïng nghieân cöùu. GV coù theå cho vaøi ví duï minh hoaï cho ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa Trieát hoïc: – Trieát hoïc cho raèng moïi söï vaät, hieän töôïng cuûa theá giôùi ñeàu phaùt trieån . – Trieát hoïc cho raèng moïi söï vaät, hieän töôïng cuûa theá giôùi ñeàu coù moái lieân heä phoå bieán. ï GV hoûi: – Caùc em haõy xaùc ñònh kieán thöùc trieát hoïc vaø kieán thöùc cuûa caùc khoa hoïc cuï theå qua caùc ví duï ôû baøi taäp 2 trang 11, saùch GK ? ï GV giaûng vai troø cuûa Trieát hoïc trang bò theá giôùi quan, phöông phaùp luaän chung cho moïi hoaït ñoäng thöïc tieãn vaø hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa con ngöôøi. Neâu vaøi daãn chöùng minh hoaï. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu theá giôiù quan duy vaät vaø theá giôùi quan duy taâm. ïGV hoûi: – Caùc em hieåu nhö theá naøo veà theágiôùi quan ? ïGV giaûng keát hôïp veõ sô ñoà minh hoaï: – Vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc laø moái lieân heä giöõa VC vaø YT. – Vaán ñeà cô baûn aáy coù noäi dung bao goàm 2 maët : + Maët thöù nhaát : + Maët thöù hai : => Do caùch giaûi quyeát vaán ñeà cô baûn cuûa Trieát hoïc maø caùc heä thoáng theá giôùi quan ñöôïc xem laø duy vaät hay duy taâm. ï GV hoûi: – Caùc em haõy xaùc ñònh theá giôùi quan cuûa caùc nhaø Trieát hoïc:Ta-let, Ñeâ-moâ-crit, G.Bec-cô-li – SGK, trang 7 ? ï GV hoûi: – Coù ngöôøi tin raèng: Soá phaän con ngöôøi laø do trôøi, phaät quyeát ñònh, “Soáng cheát coù meänh, giaøu sang do trôøi”. Caùc em cho bieát loøng tin ñoù döïa treân quan ñieåm trieát hoïc naøo? ï GV hoûi: –Caùc em cho bieát vai troø cuûa theá giôùi quan duy vaät vaø theá giôùi quan duy taâm ñoái vôùi xaõ hoäi ? Coù theå neâu daãn chöùng minh hoaï? Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu phöông phaùp luaän bieän chöùng vaø phöông phaùp luaän sieâu hình. ï GV hoûi: –Caùc em coù theå cho bieát phöông phaùp laø gì? Cho ví duï ï GV giaûng: – Phöông phaùp. – Phöông phaùp luaän. – Phöông phaùp luaän bieän chöùng vaø phöông phaùp luaän sieâu hình. ï GV hoûi: –Caùc em haõy chæ ra yeáu toá bieän chöùng trong caâu noùi noåi tieáng cuûa nhaø Trieát hoïc Heâ-ra-clit: “Khoâng ai taém hai laàn treân cuøng moät doøng soâng”? –Caùc em haõy chæ ra yeáu toá sieâu hình trong caâu chuyeän nguï ngoân: “Thaày boùi xem voi”? –Caùc em ruùt ra vai troø cuûa hai phöông phaùp luaän trieát hoïc ñoái vôùi nhaän thöùc khoa hoïc vaø hoaït ñoäng thöïc tieãn ? Daãn chöùng Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu Chuû nghóa duy vaät bieän chöùng - söï thoáng nhaát höõu cô giöõa theá giôùi quan duy vaät vaø phöông phaùp luaän bieän chöùng. ï GV giaûng: Tröôùc khi Trieát hoïc Maùc ra ñôøi, do haïn cheá veà ñieàu kieän lòch söû, nhaän thöùc khoa hoïc, laäp tröôøng giai caáp, caùc heä thoáng Trieát hoïc chöa ñaït söï thoáng nhaát giöõa TGQ duy vaät vaø PPL bieän chöùng. Tieâu bieåu laø heä thoáng Trieát hoïc cuûa Phoi-o-baéc vaø heä thoáng Trieát hoïc cuûa Heâ-ghen. ï GV hoûi: – Caùc em nhaän xeùt, ruùt ra ñieåm khaùc nhau veà theá giôùi quan vaø phöông phaùp luaän cuûa hai heä thoáng Trieát hoïc noùi treân trong SGK trang 9 ? ï GV söû duïng baûng so saùnh ñeå giaûng: TGQ PPL Caùc nhaø DV tröôùc Maùc ( Laõo Töû, Phoi-o-baéc) DV SH Caùc nhaø BC tröôùc Maùc ( Pla- toân, Heâ- ghen ) DT BC Trieát hoïc Maùc-Leâ Nin DV BC – Caùc nhaø duy vaät tröôùc Maùc coù TGQ duy vaät nhöng thöôøng sieâu hình veà PPL. – Caùc nhaø bieän chöùng tröôùc Maùc coù tö töôûng bieän chöùng veà PPL nhöng laïi ñöùng treân laäp tröôøng duy taâm – Trieát hoïc Maùc-Leânin coù TGQ duy vaät vaø PPL bieän chöùng thoáng nhaát => Nhöõng cô sôû hình thaønh : + Pheùp bieän chöùng cuûa Heâ-ghen. + Chuû nghóa duy vaät cuûa Phoi-o-baéc. + Caùc phaùt minh cuûa khoa hoïc töï nhieân, ñaëc bieät laø 3 phaùt minh vó ñaïi cuûa theá kyû XIX: Quy luaät baûo toaøn vaø chuyeån hoaù naêng löôïng, Hoïc thuyeát teá baøo; Hoïc thuyeát tieán hoaù cuûa theá giôùi sinh vaät. HS phaùt bieåu: – Ñeå nhaän thöùc, chinh phuïc theá giôùi -> phuïc vuï nhu caàu cuoäc soáng cuûa mình . – Lyù hoïc : nghieân cöùu nhöõng quy luaät vaän ñoäng cuûa nguyeân töû, ñieän töû – Hoùa hoïc : nghieân cöùu söï keát hôïp, phaân giaûi nhöõng nguyeân toá hoùa hoïc – Sinh hoïc : nghieân cöùu söï phaùt sinh, phaùt trieån cuûa ñoäng vaät, thöïc vaät – Söû hoïc: nghieân cöùu quaù trình hình thaønh, phaùt trieån xaõ hoäi loaøi ngöôøi, quoác gia, daân toäc HS phaùt bieåu: Kieán thöùc Trieát hoïc: – Moïi söï vaät, hieän töôïng ñeàu coù quan heä nhaân quaû. – ÔÛ ñaâu coù aùp böùc, ôû ñoù coù ñaáu tranh. Kieán thöùc Toaùn hoïc: – Bình phöông cuûa canh huyeàn baèng toång bình phöông cuûa hai caïnh goùc vuoâng. Kieán thöùc Söû hoïc: – Ngaøy 3-2-1930 laø ngaøy thaønh laäp Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam HS phaùt bieåu: – Quan ñieåm, nhaän thöùc cuûa con ngöôøi veà theá giôùi. –Nhaø Trieát hoïc Ta-let, Ñeâ-moâ-crit coù theá giôùi quan duy vaät, cho raèng : moïi söï vaät ñang toàn taïi coù nguoàn goác töø vaät chaát nhö nöôùc, nguyeân töû – Nhaø Trieát hoïc G.Bec-cô-li coù theá giôùi quan duy taâm , cho raèng: moïi söï vaät ñang toàn taïi laø do con ngöôøi caûm giaùc veà noù. HS phaùt bieåu: –Loøng tin ñoù döïa treân quan ñieåm trieát hoïc duy taâm. HS phaùt bieåu: –Theá giôùi quan duy vaät coù vai troø tích cöïc, thuùc ñaåy tieán boä xaõ hoäi. Ngöôïc laïi, theá giôùi quan duy taâm kìm haõm söï phaùt trieån xaõ hoäi. VD: Vôùi nhaän thöùc “ÔÛ ñaâu coù aùp böùc, ôû ñoù coù ñaáu tranh”, ngöôøi ta seõ vuøng daäy chieán ñaáu ñeå coù töï do, ñeå möu caàu haïnh phuùc. Nhöng, neáu tin raèng “Soáng cheát coù meänh, giaøu sang do trôøi”, ngöôøi ta seõ an phaän, chaáp nhaän HS phaùt bieåu: – Phöông phaùp laø caùch thöùc hoaït ñoäng nhaèm ñaït ñeán muïc ñích ñaët ra.Ví duï: Phöông phaùp hoïc toaùn HS phaùt bieåu: – Caâu noùi khaúng ñònh moïi söï vaät luoân vaän ñoäng khoâng ngöøng. HS phaùt bieåu: – Caùc oâng thaày boùi ñaõ xem xeùt, ñaùnh giaù caùc söï vaät trong traïng thaùi phieán dieän, coâ laäp taùch rôøi nhau. – Phöông phaùp luaän bieän chöùng ñuùng ñaén, thuùc ñaåy khoa hoïc phaùt trieån, laøm cho hoaït ñoäng thöïc tieãn thaønh coâng; phöông phaùp luaän sieâu hình sai laàm, caûn trôû söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc, laøm cho hoaït ñoäng thöïc tieãn deã thaát baïi. Vd: Hieåu ñöôïc söï lieân heä giöõa maët trôøi, khoâng khí, nöôùc, phaân boùn vôùi caây xanh, ngöôøi ta seõ nghieân cöùu, chaêm soùc cho caây phaùt trieån toát. Ngöôïc laïi HS phaùt bieåu: – Heä thoáng Trieát hoïc cuûa Phoi-o-baéc coù TGQ duy vaät, nhöng khoâng vaän duïng ñöôïc ñeå xaây döïng PPL bieän chöùng. – Heä thoáng Trieát hoïc cuûa Heâ-ghen coù PPL bieän chöùng nhöng laïi ñöùng treân laäp tröôøng cuûa TGQ duy taâm. 1. Theá giôùi quan vaø phöông phaùp luaän: a.Vai troø theá giôùi quan, phöông phaùp luaän cuûa trieát hoïc: - Trieát hoïc laø heä thoáng caùc quan ñieåm lí luaän chung nhaát veà theá giôùi vaø vò trí cuûa con ngöôøi trong theá giôùi ñoù. - Trieát hoïc coù vai troø laø theá giôùi quan vaø phöông phaùp luaän chung cho moïi hoaït ñoäng thöïc tieãn vaø hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa con ngöôøi. b.Theá giôiù quan duy vaät vaø theá giôùi quan duy taâm: - Theá giôùi quan laø toaøn boä nhöõng quan ñieåm vaø nieàm tin ñònh höôùng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi trong cuoäc soáng. - Theá giôùi quan duy vaät cho raèng, giöõa vaät chaát vaø yù thöùc thì vaät chaát laø caùi coù tröôùc, caùi quyeát ñònh yù thöùc. Theá giôùi vaät chaát toàn taïi khaùch quan, ñoäc laäp ñoái vôùi yù thöùc con ngöôøi, khoâng do ai saùng taïo vaø khoâng ai coù theå tieâu dieät ñöôïc. - Theá giôùi quan duy taâm cho raèng, yù thöùc laø caùi coù tröôùc vaø laø caùi saûn sinh ra giôùi töï nhieân. c.Phöông phaùp luaän bieän chöùng vaø phöông phaùp luaän sieâu hình: - Phöông phaùp luaän bieän chöùng: xem xeùt söï vaät, hieän töông trong söï raøng buoäc laãn nhau, trong söï vaän ñoäng khoâng ngöøng giöõa chuùng. - Phöông phaùp luaän sieâu hình: Xem xeùt söï vaät, hieän töôïng moät caùch phieán dieän, chæ thaáy chuùng toàn taïi trong traïng thaùi coâ laäp, khoâng vaän ñoäng, khoâng phaùt trieån. 2. Chuû nghóa duy vaät bieän chöùng- söï thoáng nhaát höõu cô giöõa theá giôùi quan duy vaät vaø phöông phaùp luaän bieän chöùng: Trong Trieát hoïc Maùc, theá giôùi vaät chaát laø caùi coù tröôùc, pheùp bieän chöùng phaûn aùnh noù laø caùi coù sau; theá giôùi vaät chaát luoân vaän ñoäng vaø phaùt trieån theo nhöõng quy luaät khaùch quan. Nhöõng quy luaät naøy ñöôïc con ngöôøi nhaän thöùc vaø xaây döïng thaønh phöông phaùp luaän. Theá giôùi quan duy vaät vaø phöông phaùp luaän bieän chöùng gaén boù vôùi nhau, khoâng taùch rôùi nhau. 3. Cuûng coá: ï HS keå toùm löôïc truyeän thaàn thoaïi “Thaàn truï trôøi”. GV hoûi: - Haõy neâu caùc yeáu toá duy vaät vaø duy taâm trong truyeän ? ( Yeáu toá duy vaät: ñaát , ñaù, coät choáng trôøi,..; yeáu toá duy taâm: Thaàn linh.) - Vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc ñöôïc ñeà caäp trong truyeän ? (Vaät chaát vaø yù thöùc) ï HS neâu yù kieán cuûa mình veà caùc yeáu toá bieän chöùng, sieâu hình veà phöông phaùp luaän trong truyeän, caùc caâu tuïc ngöõ: - Truyeän nguï ngoân “Thaày boùi xem voi” (Yeáu toá sieâu hình : Xem xeùt, ñaùnh giaù caùc söï vaät trong traïng thaùi phieán dieän, coâ laäp taùch rôøi nhau ) - Tuïc ngöõ: “Ruùt daây ñoäng röøng”, “Tre giaø maêng moïc”, Moâi hôû raêng laïnh”, “ Nöôùc chaûy ñaù moøn”. (Yeáu toá bieän chöùng: Moái lieân heä höõu cô giöõa caùc söï vaät, hieän töôïng) 4. Daën doø: