Giáo án giáo dục công dân - Bài 1: Công dân với sự phát triển kinh tế (2 tiết)

Søc lao ®éng + T­ liÖu s¶n xuÊt Þ S¶n phÈm GV nhaán maïnh, khaéc saâu kieán thöùc: +Trong 3 yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, søc lao ®éng lµ chñ thÓ s¸ng t¹o, lµ nguån lùc kh«ng c¹n kiÖt, lµ yÕu tè quan träng vµ quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. V× vËy, caàn båi d­ìng vµ n©ng cao chÊt l­îng søc lao ®éng - nguån lùc con ng­êi lµ quèc s¸ch hµng ®Çu. T­ liÖu lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng ®Òu b¾t nguån tõ tù nhiªn, nªn ®ång thêi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt ph¶i quan t©m b¶o vÖ vµ t¸i t¹o ra tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Tieát 2: Hoaït ñoäng 3 : Tröïc quan + Ñaøm thoaïi + Thuyeát trình. Muïc tieâu: : Nªu ®­îc thÕ nµo lµ ph¸t triÓn kinh tÕ. GV veõ s¬ ®å vÒ néi dung cña ph¸t triÓn kinh tÕ goàm caùc noäi dung chuû yeáu: taêng tröôûng kinh teá, cô caáu kinh teá hôïp lyù vaø coâng baèng xaõ hoäi. GV hoûi: - Em hieåu theá naøo laø taêng tröôûng kinh teá? HS traû lôøi. GV gióp cho HS n¾m ®­îc biÓu hiÖn cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c¸c th­íc ®o t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña mét quèc gia : GDP (Toång saûn phaåm quoác noäi), GNP (Toång saûn phaåm quoác daân). Ph©n tÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ ph¶i g¾n víi chÝnh s¸ch d©n sè phï hîp. => Lieân heä thöïc teá nöôùc ta: - Tích cöïc: Toác ñoä taêng tröôûng khaù cao (2001-2005) laø 7,51%, phaùt trieån töông ñoái toaøn dieän. - Tieâu cöïc: Laõng phí, tham oâ, ñaàu tö kinh teá khoâng ñuùng, tæ leä taêng daân soá quaù cao GV yeâu caàu HS laàn löôït traû lôøi caùc caâu hoûi: - Em hieåu theá naøo laø cô caáu kinh teá ? - Em hieåu theá naøo laø cô caáu kinh teá hôïp lí? - Em hieåu theá naøo laø cô caáu kinh teá tieán boä? GV giaûng giaûi: + Kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ gåm : c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu vïng kinh tÕ, trong ®ã nhÊn m¹nh c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ®ang x©y dùng ë n­íc ta lµ : c«ng - n«ng nghiÖp - dÞch vô + C¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ: phaùt huy tieàm naêng, noäi löïc; phuø hôïp vôùi khoa hoïc-coâng ngheä hieän ñaï; gaén vôùi söï phaân coâng lao ñoäng vaø hôïp taùc quoác teá . + C¬ cÊu kinh tÕ tiÕn bé lµ c¬ cÊu kinh tÕ trong ®ã tØ träng ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng dÇn, cßn tØ träng ngµnh n«ng nghiÖp gi¶m dÇn. => C¬ cÊu kinh tÕ n­íc ta ®ang chuyÓn dÞch theo h­íng tiÕn bé . Theo soá lieäu 2005: Tæ troïng coâng nghieäp: 39 % Tæ troïng noâng nghieäp: 20,9 % Tæ troïng dòch vuï: 40,1% + X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i g¾n víi b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng (æn ®Þnh, l©u dµi vµ ph¸t triÓn liªn tôc). GV yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi: - Em hieåu theá naøo coâng baèng xaõ hoäi? - Moái quan heä giöõa taêng tröôûng kinh teá vôùi coâng baèng xaõ hoäi? GV giaûng giaûi: + T¨ng tr­ëng kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi c«ng b»ng x· héi : phaûi t¹o c¬ héi ngang nhau cho mäi ng­êi trong cèng hiÕn vµ h­ëng thô + Taêng tröôûng kinh teá taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå giaûi quyeát coâng baèng xaõ hoäi. Khi coâng baèng xaõ hoäi ñöôïc ñaûm baûo seõ taïo ñoäng löïc maïnh meõ cho phaùt trieån kinh teá. => C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· vµ ®ang thùc hiÖn ®Ó xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a miÒn xu«i vµ miÒn ng­îc, gi÷a thµnh thÞ víi n«ng th«n, kh«ng chØ vÒ ®êi sèng vËt chÊt mµ c¶ vÒ tinh thÇn, v¨n ho¸... GV keát luaän, chuyeån yù: Taêng tröôûng kinh teá döïa cô caáu kinh teá hôïp lí, tieán boä vaø söï coâng baèng xaõ hoäi laø caùc noäi dung cô baûn cuûa phaùt trieån kinh teá. Phaùt trieån kinh teá ñeå mang laïi söï phoàn vinh, thònh vöôïng cho xaõ hoäi, haïnh phuùc cho moãi gia ñình, thoaû maõn caùc nhu caàu cho moãi caù nhaân. Ñoù laø muïc tieâu phaán ñaáu cuûa Ñaûng ta trong söï nghieäp xaây döïng CNXH. Hoaït ñoäng 4 : Thaûo luaän lôùp + Giaûng giaûi. Muïc tieâu: Nªu ®­îc ý nghÜa cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi víi c¸ nh©n, gia ®×nh vµ x· héi. GV neâu caâu hoûi thaûo luaän: - YÙ nghóa cuûa phaùt trieån kinh teá ñoái vôùi caù nhaân? - YÙ nghóa cuûa phaùt trieån kinh teá ñoái vôùi gia ñình? - YÙ nghóa cuûa phaùt trieån kinh teá ñoái vôùi xaõ hoäi? HS thaûo luaän, ñieàn chi tieát vaøo oâ troáng treân baûng: Caù nhaân Gia ñình Xaõ hoäi YÙ nghóa cuûa phaùt trieån KT Lieân heä thöïc tieãn Caû lôùp nhaän xeùt, ñieàu chænh, boå sung. GV nhaän xeùt, keát luaän: Tích cöïc tham gia phaùt trieån kinh teá vöøa laø nghóa vuï, vöøa laø quyeàn lôïi cuûa coâng daân, goùp phaàn thöïc hieän daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh. GV keát luaän toaøn baøi: Daân toäc ta laø moät daân toäc anh huøng, thoâng minh, saùng taïo vôùi lòch söû haøng nghìn naêm döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc. Ngaøy nay, daân toäc ta ñang ñöùng tröôùc thaùch thöùc cuûa cuoäc ñaáu tranh choáng ñoùi ngheøo, laïc haäu. Chính vì vaäy, chuùng ta phaûi phaùt trieån kinh teá, saûn xuaát nhieàu cuûa caûi vaät chaát Rieâng hoïc sinh chuùng ta phaûi coá gaéng hoïc taäp, reøn luyeän ñaïo ñöùc , taùc phong, saün saøng tham gia lao ñoäng saûn xuaát goùp phaàn vaøo coâng cuoäc xaây döïng CNXH. 1. Saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát: a. Theá naøo laø saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát? Saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát laø söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi vaøo töï nhieân, bieán ñoåi caùc yeáu toá cuûa töï nhieân ñeå taïo ra caùc saûn phaåm phuïc vuï cho nhu caàu cuûa mình. b. Vai troø cuûa saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát: Saûn xuaát vaät chaát laø cô sôû cuûa söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, xeùt ñeán cuøng quyeát ñònh toaøn boä söï vaän ñoäng cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. 2. Caùc yeáu toá cô baûn cuûa quaù trình saûn xuaát: a. Söùc lao ñoäng: ­ Söùc lao ñoäng laø toaøn boä nhöõng naêng löïc theå chaát vaø tinh thaàn cuûa con ngöôøi ñöôïc vaän duïng vaøo quaù trình saûn xuaát. b. Ñoái töôïng lao ñoäng: ­ Ñoái töôïng lao ñoäng laø nhöõng yeáu toá cuûa töï nhieân maø lao ñoäng cuûa con ngöôøi taùc ñoäng vaøo nhaèm bieán ñoåi noù cho phuø hôïp vôùi muïc ñích cuûa con ngöôøi. c. Tö lieäu lao ñoäng: ­ Tö lieäu lao ñoäng laø moät vaät hay heä thoáng nhöõng vaät laøm nhieäm vuï truyeàn daãn söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi leân ñoái töôïng lao ñoäng, nhaèm bieán ñoåi ñoái töôïng lao ñoäng thaønh saûn phaåm thoaû maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi. 3. Phaùt trieån kinh teá vaø yù nghóa cuûa phaùt trieån kinh teá ñoái vôùi caù nhaân, gia ñình vaø xaõ hoäi: a. Phaùt trieån kinh teá: Phaùt trieån kinh teá laø söï taêng tröôûng kinh teá gaén lieàn vôùi cô caáu kinh teá hôïp lí, tieán boä vaø coâng baèng xaõ hoäi. b. YÙ nghóa cuûa phaùt trieån kinh teá ñoái vôùi caù nhaân, gia ñình vaø xaõ hoäi: ­ Ñoái vôùi caù nhaân: giuùp moãi ngöôøi thoaû maõn caùc nhu caàu vaät chaát vaø tinh thaàn ñeå phaùt trieån toaøn dieän. ­ Ñoái vôùi gia ñình: taïo cô sôû ñeå thöïc hieän toát caùc chöùc naêng cuûa gia ñình ñeå gia ñình trôû thaønh toå aám haïnh phuùc. ­ Ñoái vôùi xaõ hoäi: + Laøm taêng thu nhaäp quoác daân vaø phuùc lôïi xaõ hoäi, caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng. + Taïo ñieàu kieän giaûi quyeát vieäc laøm, giaûm teä naïn xaõ hoäi. + Taïo tieàn ñeà vaät chaát ñeå phaùt trieån vaên hoaù, giaùo duïc, y teá vaø caùc lónh vöïc khaùc. + Taïo tieàn ñeà vaät chaát ñeå cuûng coá an ninh quoác phoøng, giöõ vöõng cheá ñoä chính trò. + Laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå khaéc phuïc söï tuït haäu veà kinh teá so vôùi caùc nöôùc tieân tieán; xaây döïng neàn kinh teá ñoäc laäp töï chuû, môû roäng quan heä quoác teá. 3. Cuûng coá: ï Haõy phaân bieät ñoái töôïng lao ñoäng vôùi tö lieäu lao ñoäng cuûa moät soá ngaønh saûn xuaát maø em bieát. (Tr­íc hÕt, HS ph¶i n¾m v÷ng kh¸i niÖm ®èi t­îng lao ®éng, t­ liÖu lao ®éng vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh nã. Trªn c¬ së ®ã, häc sinh lÊy vÝ dô mét sè ngµnh s¶n xuÊt vµ ph©n biÖt ®èi t­îng lao ®éng vµ t­ liÖu lao ®éng trong tõng ngµnh. VÝ dô, ngµnh n«ng nghiÖp : ®èi t­îng lao ®éng lµ ®Êt ®ai, c©y trång... Cßn t­ liÖu lao ®éng lµ : tr©u bß, m¸y cµy, m­¬ng m¸ng...) ï Haõy chæ ra nhöõng ñieàu kieän khaùch quan, chuû quan ñeå ngöôøi coù söùc lao ñoäng thöïc hieän ñöôïc quaù trình lao ñoäng. (Søc lao ®éng míi chØ lµ kh¶ n¨ng cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh lao ®éng, cßn lao ®éng s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp søc lao ®éng víi t­ liÖu s¶n xuÊt. V× vËy, ®Ó cã qu¸ tr×nh lao ®éng diÔn ra trªn thùc tÕ th× cÇn ph¶i cã ®ñ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan. VÒ kh¸ch quan : NÒn kinh tÕ ph¶i ph¸t triÓn, t¹o ra ®­îc nhiÒu viÖc lµm ®Ó thu hót lao ®éng, t¹o c¬ héi cho ng­êi lao ®éng cã viÖc lµm. VÒ chñ quan : Ng­êi lao ®éng ph¶i tÝch cùc, chñ ®éng t×m kiÕm viÖc lµm ; th­êng xuyªn häc tËp, n©ng cao tr×nh ®é søc lao ®éng cña m×nh vÒ thÓ lùc, trÝ lùc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña x· héi. Tõ ®ã, HS cã thÓ nªu ra vÝ dô vµ ph©n tÝch v× sao l¹i cã t×nh tr¹ng ng­êi thÊt nghiÖp) ï Haõy cho bieát vì sao Ñaûng ta xaùc ñònh: Phaùt trieån giaùo duïc - ñaøo taïo, khoa hoïc vaø coâng ngheä laø quoác saùch haøng ñaàu ? ( §Ó tr¶ lêi ®­îc c©u hái nµy, HS cÇn ph¶i lµm râ vai trß quyÕt ®Þnh cña søc lao ®éng trong c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç : Søc lao ®éng mang tÝnh s¸ng t¹o nªn nã lµ nguån lùc kh«ng c¹n kiÖt. Ngoµi ra, xÐt vÒ thùc chÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña t­ liÖu s¶n xuÊt lµ sù biÓu hiÖn cña tr×nh ®é søc lao ®éng. V× vËy, §¶ng ta x¸c ®Þnh : Ph¸t triÓn gi¸o dôc - ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch hµng ®Çu nh»m trùc tiÕp båi d­ìng nguån nh©n lùc, n©ng cao chÊt l­îng søc lao ®éng, ph¸t huy søc s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng... ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.) ï Em haõy trình baøy nhöõng noäi dung cô baûn cuûa phaùt trieån kinh teá vaø bieåu hieän cuûa noù ôû nöôùc ta hieän nay. ï Neâu moät ví duï veà yù nghóa cuûa phaùt trieån kinh teá ñoái vôùi caù nhaân, gia ñình vaø xaõ hoäi. ï Vì sao söï phaùt trieån kinh teá phaûi ñaët trong moái quan heä vôùi söï gia taêng daân soá vaø baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi ? ï Haõy cho bieát vaøi neùt veà phaùt trieån kinh teá cuûa gia ñình mình vaø em coù theå laøm gì ñeå phaùt trieån kinh teá gia ñình. 4. Daën doø: - Giaûi quyeát caâu hoûi vaø baøi taäp trong SGK. - Ñoïc tröôùc baøi 2.