Giáo án GDCD Lớp 9 - Một số giải pháp rèn luyện tính tự học cho học sinh

I. §Æt vÊn ®Ò §Ó n©ng cao chÊt l­îng c¶ häc tËp lÉn ®¹o ®øc cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña c¶ mét bé m¸y: nhµ tr­êng , gia ®×nh ,x· héi , c¸ nh©n häc sinh. Trong ®ã b¶n th©n häc sinh ®ãng vai trß hÕt søc lín lao. Nhµ tr­êng mµ chÝnh lµ thÇy c« gi¸o lµ nh©n tè cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó ®¸nh thøc ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh, t¹o cho c¸c em s½n sµng, chñ ®éng, høng thó tiÕp nhËn sù gi¸o dôc, cã ®éng c¬ häc tËp ®óng ®¾n, tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng häc vµ rÌn luyÖn kü n¨ng. Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· triÓn khai ®Ò ¸n x©y dùng “Tr­êng häc th©n thiÖn, häc sinh tÝch cùc’’. Kh¸t väng häc tËp trong häc sinh chØ cã thÓ cã ®­îc khi thÇy c« gi¸o cã t©m huyÕt , cã kÕ ho¹ch , ph­¬ng ph¸p chi tiÕt phï hîp vµ häc sinh cã ph­¬ng ph¸p häc tËp ®óng ®¾n. Ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc xem viÖc rÌn luyÖn ph­¬ng ph¸p häc tËp cho häc sinh kh«ng chØ lµ mét biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc mµ cßn lµ mét môc tiªu d¹y häc. “Trong c¸c ph­¬ng ph¸p häc th× cèt lâi lµ ph­¬ng ph¸p tù häc. NÕu rÌn luyÖn cho ng­êi häc cã ®­îc ph­¬ng ph¸p, kÜ n¨ng, thãi quen, ý chÝ tù häc th× sÏ t¹o cho hä lßng ham häc, kh¬i dËy néi lùc vèn cã trong mçi con ng­êi, kÕt qu¶ häc tËp sÏ ®­îc nh©n lªn gÊp béi. V× vËy, ngµy nay ng­êi ta nhÊn m¹nh mÆt ho¹t ®éng häc trong qu¸ tr×nh d¹y häc, nç lùc t¹o ra sù chuyÓn biÕn tõ häc tËp thô ®éng sang tù häc chñ ®éng, ®Æt vÊn ®Ò ph¸t triÓn tù häc ngay trong tr­êng phæ th«ng, kh«ng chØ tù häc ë nhµ sau bµi lªn líp mµ tù häc c¶ trong tiÕt häc cã sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn”. ( Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ®æi míi gi¸o dôc Trung häc c¬ së m«n to¸n). Thùc tÕ hiÖn nay chÊt l­îng ®¹i trµ cña häc sinh cßn thÊp. Qua kÕt qu¶ tuyÓn sinh vµo THPT n¨m häc 2007-2008 ®iÓm trung b×nh m«n to¸n cña nhiÒu tr­êng trong huyÖn d­íi 3 ®iÓm. . Qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë tr­êng t«i thÊy : TÊt c¶ c¸c em häc lùc kh¸ cã ý thøc tù gi¸c häc tËp tèt th× kÕt qu¶ thi cao. HÇu hÕt nh÷ng em bÞ ®iÓm thÊp lµ nh÷ng em cã häc lùc trung b×nh, yÕu, hoÆc cã t­ chÊt nh­ng l­êi häc, ý thøc tù häc ch­a cao, ch­a tù gi¸c tham gia c¸c ho¹t ®éng häc ë líp còng nh­ ë nhµ, l­êi suy nghÜ, l­êi rÌn luyÖn kü n¨ng... Lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®¹i trµ cho häc sinh? T«i thiÕt nghÜ ngoµi viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc chóng ta cÇn quan t©m x©y dùng , rÌn luyÖn ph­¬ng ph¸p tù häc cho häc sinh bëi viÖc häc, viÖc thi cña c¸c em kh«ng ai cã thÓ lµm thay ®­îc. Tõ nh÷ng tr¨n trë trªn, n¨m häc 2008 – 2009 t«i ®· nghiªn cøu ®Ò tµi “ Mét sè gi¶i ph¸p rÌn luyÖn ph­¬ng ph¸p tù häc cho häc sinh” ®· ¸p dông trªn ba líp 8B, 8C, 8D b­íc ®Çu d· cã nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Häc sinh chñ ®éng, tÝch cùc h¬n trong häc tËp, chÊt l­îng ®¹i trµ ®­îc n©ng lªn. II . Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó rÌn luyÖn ph­¬ng ph¸p tù häc cho häc sinh 1. §Çu n¨m häc cho häc sinh häc tËp néi qui, nh÷ng yªu cÇu cô thÓ ®èi víi m«n häc vµ ph­¬ng ph¸p häc tËp cã hiÖu qu¶ : _ ë líp tËp trung chó ý nghe gi¶ng, ghi chÐp ®Çy ®ñ,(võa kÕt hîp nghe vµ ghi ) tÝch cùc tham gia x©y dùng bµi, luyÖn tËp ë líp . _ Mçi häc sinh cÇn ph¶i cã vë ghi, vë bµi tËp vÒ nhµ ®èi víi mçi m«n h×nh häc vµ ®¹i sè, vë nh¸p, c¸c dông cô häc tËp nh­ th­íc th¼ng, ª ke, com pa, m¸y tÝnh bá tói... _ Cã kÕ ho¹ch häc tËp hîp lý, mçi ngµy Ýt nhÊt ph¶i häc ®­îc ba giê . _ VÒ nhµ ph¶i xµo l¹i bµi, dµnh 15 phót ngåi t­ duy l¹i bµi häc h«m ®ã ( xem l¹i néi dung bµi häc), sau ®ã lµm c¸c bµi tËp vÒ nhµ. Nh÷ng vÊn ®Ò nµo ch­a hiÓu xem l¹i vë ghi vµ SGK, nh÷ng bµi tËp nµo kh«ng hiÓu, kh«ng lµm ®­îc cã thÓ tham kh¶o tµi liÖu nh­ s¸ch bµi tËp ... xem bµi gi¶i mÉu sau ®ã tù m×nh gi¶i l¹i ®Ó h×nh thµnh kü n¨ng, ®ång thêi lµm mét sè bµi tËp t­¬ng tù ®Ó rÌn luyÖn kü n¨ng. NÕu vÉn ch­a hiÓu th× ®Õn líp hái b¹n, hái c«, thÇy. _S¸ng dËy sím ®Ó häc thuéc nh÷ng ®iÒu cÇn ghi nhí vµ xem tr­íc néi dung bµi míi. Nh÷ng líp t«i phô tr¸ch bé m«n yªu cÇu häc sinh khi trèng vµo häc råi th× ph¶i vµo líp ngay æn ®Þnh tæ chøc , chuÈn bÞ s¸ch vë s½n sµng cho viÖc häc tËp , tr¸nh hiÖn t­îng gi¸o viªn vµo tíi líp häc sinh míi ch¹y vµo mÊt kh¸ nhiÒu thêi gian cña mét giê d¹y. Nh÷ng häc sinh æn ®Þnh chËm ®­îc ghi vµo sæ ®Çu bµi ®¸nh gi¸ vµo giê d¹y, hoÆc gäi lªn b¶ng kiÓm tra bµi cò. 2. Th­êng xuyªn kiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña häc sinh, thùc hiÖn ®æi míi kiÓm tra, ®¸nh gi¸. ViÖc kiÓm tra th­êng xuyªn nh»m thóc ®Èy sù häc tËp vµ kÞp thêi khen ngîi nh÷ng em cã ý thøc tù häc tèt ®ång thêi nghiªm kh¾c phª b×nh nh÷ng häc sinh l­êi häc, ch­a tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng häc. §Çu giê c¸c tiÕt häc t«i ®Òu dµnh tõ 5 ®Õn 15 phót kiÓm tra bµi cò, kiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. Møc ®é c¸c c©u hái, bµi tËp phï hîp víi c¸c ®èi t­îng häc sinh. Nh÷ng em nµo kh«ng lµm bµi tËp, kh«ng häc bµi t«i nhËn xÐt vµo vë bµi tËp, nÕu kh«ng tiÕn bé t«i yªu cÇu viÕt b¶n tù kiÓm ®iÓm cã ch÷ ký cña phô huynh. Th«ng qua vë bµi tËp, c¸c b¶n tù kiÓm ®iÓm phô huynh n¾m d­îc t×nh h×nh häc tËp cña häc sinh ®Ó cã biÖn ph¸p nh¾c nhë c¸c em tù häc ë nhµ. Nh÷ng em kh«ng thuéc c¸c qui t¾c, ®Þnh lý, c«ng thøc... t«i yªu cÇu c¸c em vÒ nhµ viÕt 5 – 10 lÇn c¸c kiÕn thøc ®ã, võa viÕt võa ®äc ®Ó rÌn luyÖn ghi nhí. §Ó khuyÕn khÝch häc sinh tù häc cã hiÖu qu¶ tr¸nh t×nh tr¹ng häc vÑt, lµm bµi tËp ®èi phã b»ng c¸ch m­în vë b¹n hoÆc xem s¸ch gi¶i, t«i ®¸nh gi¸ cho ®iÓm cao ®èi víi nh÷ng em hiÓu bµi : ch÷a bµi tËp vÒ nhµ kh«ng cÇn xem vë ®iÓm tèi ®a lµ 10 . Nh÷ng em ch÷a bµi tËp vÒ nhµ ®­a vë lªn ghi tèi ®a chØ ®­îc 7 – 8 ®iÓm. §Ó thùc hiÖn “Chèng tiªu cùc trong thi cö”, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹ocña häc sinh t«i ®· thùc hiÖn kiÓm tra nghiªm tóc, ®a d¹ng ®Ò thi cho häc sinh ( coi träng tÝnh th«ng hiÓu, vËn dông). Mçi bµi kiÓm tra th­êng xuyªn th­êng lµm Ýt nhÊt hai ®Ò . 3. KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc, ®Æc biÖt chó träng ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, lÊy häc sinh lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng nhËn thøc. Trong c¸c tiÕt d¹y t«i cè g¾ng truyÒn thô c¸c kiÕn thøc mét c¸ch ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu ®Ó gióp häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch nhÑ nhµng, t¹o t©m lÝ tho¶i m¸i khi häc to¸n. Nh÷ng c©u hái khã, bµi tËp phøc t¹p th× dµnh cho häc sinh kh¸ giái, nh÷ng c©u hái ®¬n gi¶n dµnh cho c¸c ®èi t­îng häc sinh trung b×nh, yÕu. KhuyÕn khÝch c¸c em t×m c¸ch gi¶i kh¸c. Nh÷ng em Ýt chó ý th­êng ®­îc gäi ®øng dËy nh¾c l¹i nh÷ng vÊn ®Ò b¹n ®· tr¶ lêi hoÆc nh¾c l¹i ®Þnhlý, ®Þnh nghÜa... ?1 ?1 Trong c¸c tiÕt häc bµi míi t«i yªu cÇu tÊt c¶ líp ph¶i nhanh chãng thùc hiÖn c¸c bµi tËp , bµi tËp cñng cè cuèi bµi khi gi¸o viªn yªu cÇu tr¸nh t×nh tr¹ng lÒ mÒ, Ø l¹i trong häc tËp tõ ®ã gióp c¸c em xo¸ bá ®­îc tÝnh nhót nh¸t, tù ti, m¹nh d¹n ph¸t biÓu hoÆc lªn b¶ng. Nh÷ng c©u tr¶ lêi nhanh, chÝnh x¸c ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch khen ngîi b»ng c¸c ®iÓm sè. §èi víi nh÷ng häc sinh tiÕp thu chËm hoÆc häc yÕu ®­îc t«i chó ý kÌm cÆp, h­íng dÉn tØ mØ gióp häc sinh tõ ®i häc sang tù häc cã hiÖu qu¶. Trong tuÇn nÕu em nµo cã nhiÒu tiÕn bé, ý thøc x©y dùng bµi tèt ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch cho ®iÓm cao 4. KÕt hîp chÆt chÏ víi gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ phô huynh. §èi víi líp chñ nhiÖm, ®Çu n¨m häp phô huynh t«i tr×nh bµy râ ®Æc diÓm t×nh h×nh vµ néi dung kÕ ho¹ch cña líp, ®Ò nghÞ phô huynh hîp t¸c chÆt chÏ trong viÖc qu¶n lý, nh¾c nhë häc tËp ë nhµ cña häc sinh, lÊy ch÷ ký cña c¸c phô huynh. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë líp, em nµo l­êi lµm bµi tËp vÒ nhµ, Ýt chó ý, nh¾c nhë ë líp råi mµ kh«ng tiÕn bé, t«i yªu cÇu viÕt b¶n tù kiÓm ®iÓm cã ch÷ ký cña phô huynh ®· ®¨ng ký ë sæ chñ nhiÖm ®Ó qua ®ã phô huynh biÕt ®­îc t×nh h×nh häc tËp cña con em mµ kÞp thêi nh¾c nhë. §èi víi líp d¹y bé m«n mµ t«i kh«ng chñ nhiÖm, nh÷ng em ®· ®­îc nh¾c nhë mµ vÉn kh«ng tiÕn bé, t«i kÞp thêi th«ng b¸o víi gi¸o viªn chñ nhiÖm ®Ó cã biÖn ph¸p uèn n¾n. 5. Båi d­ìng phô ®¹o cho häc sinh c¸c ®èi t­îng trung b×nh, yÕu, kÐm. §èi t­îng yÕu kÐm chñ yÕu lµ do c¸c em th­êng xuyªn l­êi häc, ë líp kh«ng chó ý nghe gi¶ng, l­êi ghi chÐp... c¸c kiÕn thøc kü n¨ng c¬ b¶n ë líp d­íi kh«ng n¾m ®­îc nªn khi tiÕp thu kiÕn thøc míi rÊt khã kh¨n. V× vËy võa ph¶i hÖ thèng l¹i võa ph¶i rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng kiÕn thøc cò liªn quan ®Õn kiÕn thøc míi. §èi t­îng trung b×nh do c¸c em tiÕp thu chËm v× thÕ c¸c kü n¨ng ch­a thËt v÷ng, nªn cÇn ph¶i båi d­ìng phô ®¹o ®Ó rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng cho c¸c em gióp c¸c em tù tin, høng thó trong häc tËp tõ ®ã h×nh thµnh thãi quen tù häc tèt h¬n. iii. KÕt luËn, bµi häc kinh nghiÖm RÌn luyÖn ph­¬ng ph¸p tù häc cho häc sinh lµ mét viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®æi míi cña ph­¬ng ph¸p d¹y häc. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã gi¸o viªn ph¶i thËt sù t©m huyÕt víi nghÒ, nhiÖt t×nh víi c«ng t¸c gi¶ng d¹y giµu lßng nh©n ¸i, vÞ tha. KÕt hîp hµi hoµ c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc, ®Æc biÖt chó träng ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, quan t©m ®Õn mäi ®èi t­îng häc sinh . Th­êng xuyªn ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc, c¸ch kiÓm tra, ®¸nh gi¸. Trong gi¸o dôc häc sinh cÇn khÐo lÐo, mÒm dÎo nh­ng ph¶i nghiªm kh¾c. ViÖc rÌn luyÖn ph­¬ng ph¸p tù häc cho häc sinh ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i kiªn tr×, duy tr× th­êng xuyªn nÕu kh«ng nÒ nÕp nµy sÏ l¹i lµ kü niÖm. CÇn x©y dùng ®­îc phong trµo thi ®ua häc tËp trong tr­êng, trong ®Þa ph­¬ng th× nÒ nÕp tù häc cña häc sinh sÏ cã hiÖu qu¶ cao vµ l©u dµi. Do ®ã cÇn ph¶i cã sù quan t©m phèi kÕt hîp gi÷a chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng,gia ®×nh, nhµ tr­êng, x· héi. Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p rÌn luyÖn ph­¬ng ph¸p tù häc cho häc sinh vµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc sau mét thêi gian t×m hiÓu, nghiªn cøu vµ vËn dông ®Ò tµi vµo thùc tÕ d¹y häc. MÆc dï rÊt cè g¾ng nh­ng kh«ng tr¸nh khái nh÷ngkhiÕm khuyÕt, rÊt mong c¸c ®ång nghiÖp gãp ý, bæ sung ®Ó chuyªn ®Ò nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n