Giáo án GDCD Lớp 11- Bài 10: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa (2 tiết) (Bản đẹp)

nhaân, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn? - Vì sao neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa coù cô sôû kinh teá laø cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn xuaát? - Vì sao neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa laáy heä tö töôûng Maùc-Leâ nin laøm neàn taûng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi? - Vì sao noùi d©n chñ x· héi chñ nghÜa lµ neàn d©n chñ cuûa nhaân daân lao ñoäng ? - Vì sao neàn d©n chñ x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i g¾n liÒn víi ph¸p luËt, kØ luËt, kØ c­¬ng ? HS phaùt bieåu töï do. Caùc baïn nhaän xeùt, boå sung. GV nhaän xeùt, ñuùc keát. GV coù theå neâu theâm ví duï minh hoaï: + Daân chuû gaén vôùi phaùp luaät, kæ luaät, kæ cöông: Coâng daân coù quyeàn kinh doanh nhöng phaûi noäp thueá ; coâng daân coù quyeàn saûn xuaát haøng hoaù nhöng khoâng laøm haøng giaû; coâng daân coù quyeàn tham quan danh lam thaéng canh nhöng phaûi baûo veä moâi tröôøng; coâng daân coù quyeàn hoïc taäp nhöng phaûi coù yù thöùc vaø bieát giöõ kyõ luaät; Tieát 2: Hoaït ñoäng2: Thaûo luaän nhoùm + Giaûng giaûi. Muïc tieâu: HS hiÓu ®­îc néi dung c¬ b¶n cña d©n chñ trong caùc lÜnh vùc kinh tÕ, chính trò, vaên hoaù. GV ñaët vaán ñeà: Neàn daân chuû XHCN khoâng theå coù ñaày ñuû khi giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng vöøa giaønh chính quyeàn. Noù caàn phaûi traûi qua moät quaù trình xaây döïng, ñieàu chænh, boå sung, hoaøn thieän töøng böôùc. Quaù trình ñoù dieãn ra treân caùc lónh vöïc: kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi, GV chia lôùp laøm 4 nhoùm. GV phaân coâng caùc nhoùm tieán haønh thaûo luaän theo caùc noäi dung: - Noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong lónh vöïc kinh teá? Ví duï minh hoaï. - Noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong lónh vöïc chính trò? Ví duï minh hoaï. - Noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong lónh vöïc vaên hoaù? Ví duï minh hoaï. - Noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong lónh vöïc xaõ hoäi? Ví duï minh hoaï. HS thaûo luaän. Ñaïi dieän caùc nhoùm leân baûng ñieàn vaø caùc oâ troáng. Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung. D©n chñ trong lÜnh vùc kinh tÕ Néi dung VÝ dô D©n chñ trong lÜnh vùc chÝnh trÞ Néi dung VÝ dô D©n chñ trong lÜnh vùc v¨n ho¸ Néi dung VÝ dô D©n chñ trong lÜnh vùc x· héi Néi dung VÝ dô GV nhaän xeùt, choát yù. GV neâu theâm caùc ví duï: + Coâng daân ñöôïc quyeàn saûn xuaát, kinh doanh nhöõng maët haøng PL khoâng caám: vaûi, gaïo + Coâng daân tham gia goùp yù caùc döï thaûo Hieán phaùp, phaùp luaät; toá caùo caùn boä nhaø nöôùc tham nhuõng;... + Coâng daân coù quyeàn tham gia saùng taïo vaø thöôûng thöùc caùc giaù trò vaên hoaù, ngheä thuaät: thô, nhaïc,.. + Coâng ñöôïc töø 15 tuoåi trôû leân ñöôïc kí hôïp ñoàng lao ñoäng; ngöôøi lao ñoäng ñöôïc mua baûo hieåm y te; caùc chính saùch ñeàn ôn ñaùp nghóa; ¯ GV giaûng veà caùc yeâu caàu cuûa neàn daân chuû XHCN: - Hoaøn thieän Nhaø nöôùc XHCN, tröôùc heát hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät , taêng cöôøng phaùp cheá XHCN. - Hoaøn thieän cô cheá ñaûm baûo cho nhaân daân thaät söï tham gia vaøo quaù trình quaûn lí Nhaø nöôùc nhö baàu cöû, öùng cöû vaøo caùc cô quan quyeàn löïc Nhaø nöôùc vaø toå chöùc chính trò-xaõ hoäi. - Ñaøo taïo, boài döôõng, boá trí ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc nhaø nöôùc coù phaåm chaát ñaïo ñöùc, coù chuyeân moân, nghieäp vuï gioûi.., taïo ñieàu kieän cho nhaân daân thöïc hieän quyeàn laøm chuû. - Coù cô cheá, bieän phaùp kieåm soaùt, ngaên ngöøa vaø tröøng trò teä quan lieâu, tham nhuõng, loäng quyeàn, voâ traùch nhieäm, xaâm phaïm quyeàn daân chuû cuûa coâng daân. - Ngaên chaên vaø khaéc phuïc tình traïng daân chuû hình thöùc, cöïc ñoan, nghieâm trò nhöõng haønh ñoäng lôïi duïng daân chuû ñeå phaù hoaïi, gaây roái. Hoaït ñoäng3: Ñaøm thoaïi+ Giaûng giaûi. Muïc tieâu: HS hieåu ñöôïc nhöõng hình thöùc cô baûn cuûa daân chuû: daân chuû tröïc tieáp vaø daân chuû giaùn tieáp. ï Daân chuû tröïc tieáp: GV hoûi: - Em haõy nªu kh¸i niÖm “d©n chñ trùc tiÕp” ? - H·y nªu vÝ dô vÒ nh÷ng h×nh thøc d©n chñ trùc tiÕp mµ em biÕt ? GV giaûng giaûi: D©n chñ trùc tiÕp lµ h×nh thøc d©n chñ mµ trong ®ã mäi ng­êi trùc tiÕp tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi. VD: Coâng daân baàu cöû HÑND, baàu tröôûng thoân, toå tröôûng daân phoá; hoäi nghò toaøn daân quyeát ñònh laøm ñöôøng, xaây nhaø vaên hoaù; hoïp goùp yù söûa ñoåi, boå sung caùc vaên baûn phaùp luaät; ï Daân chuû giaùn tieáp (d©n chñ ®¹i diÖn) GV hoûi: - Em haõy nªu kh¸i niÖm "d©n chñ gi¸n tiÕp"? - H·y nªu vÝ dô vÒ nh÷ng h×nh thøc d©n chñ gi¸n tiÕp mµ em biÕt ? + GV giaûng giaûi : D©n chñ gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña m×nh, tham gia qu¶n lÝ nhµ n­íc vµ x· héi th«ng qua ho¹t ®éng cña nh÷ng ng­êi ®¹i diÖn, c¬ quan ®¹i diÖn cña m×nh. VD: Quoác hoäi, HÑND tænh, thaønh phoá, quaän, huyeän, phöôøng xaõ do nhaân baàu ra coù nhieäm vuï thay maët nhaân daân, quaûn lyù xaõ hoäi treân taát caû caùc lónh vöïc 1. Baûn chaát cuûa neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa ­ Neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa mang baûn chaát giai caáp coâng nhaân. ­ Neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa coù cô sôû kinh teá laø cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn xuaát. ­ Neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa laáy heä tö töôûng Maùc-Leâ nin laøm neàn taûng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. ­ Neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa laø neàn daân chuû cuûa nhaân daân lao ñoäng. ­ Neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa gaén lieàn vôùi phaùp luaät. 2. Xaây döïng neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa ôû Vieät nam: a. Noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong lónh vöïc kinh teá: Thöïc hieän quyeàn laøm chuû cuûa coâng daân ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát, treân cô sôû ñoù laøm chuû quaù trình saûn xuaát vaø phaân phoâí saûn phaåm => bieåu hieän: thöïc hieän chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn. b. Noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong lónh vöïc chính trò: ­ Quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû vaøo caùc cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc, caùc toå chöùc chính trò-xaõ hoäi; ­ Quyeàn tham gia quaûn lí nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi, tham gia thaûo luaän caùc vaán ñeà chung cuûa Nhaø nöôùc vaø ñòa phöông; ­ Quyeàn kieán nghò vôùi caùc cô quan nhaø nöôùc, bieåu quyeát khi Nhaø nöôùc tröng caàu yù daân; ­ Quyeàn ñöôïc thoâng tin, töï do ngon luaän, töï do baùo chí; c. Noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong lónh vöïc vaên hoaù: ­ Quyeàn ñöôïc tham gia vaøo ñôøi soáng vaên hoaù; ­ Quyeàn ñöôïc höôûng caùc lôïi ích töø saùng taïo vaên hoaù, ngheä thuaät cuûa chính mình; ­ Quyeàn saùng taùc, pheâ bình vaên hoïc, ngheä thuaät; d. Noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong lónh vöïc xaõ hoäi: ­ Quyeàn lao ñoäng; ­ Quyeàn bình ñaúng nam nöõ; ­ Quyeàn ñöôïc höôûng an toaøn xaõ hoäi vaø baûo hieåm xaõ hoäi; ­ Quyeàn ñöôïc höôûng cheá ñoä baûo veä söùc khoeû; ­ Quyeàn ñöôïc baûo ñaûm veà maët vaät chaát vaø tinh thaàn khi khoâng coøn khaû naêng lao ñoäng; ­ Quyeàn bình ñaúng veà nghóa vuï vaø quyeàn lôïi, veà coáng hieán vaø höôûng thuï cuûa caùc thaønh vieân trong xaõ hoäi; 3. Nhöõng hình thöùc cô baûn cuûa daân chuû: a. Daân chuû tröïc tieáp: Daân chuû tröïc tieáp laø hình thöùc daân chuû thoâng qua nhöõng quy cheá, thieát cheá ñeå nhaân daân thaûo luaän, bieåu quyeát, tham gia tröïc tieáp quyeát ñònh coâng vieäc cuûa coäng ñoàng, cuûa Nhaø nöôùc. => Nhöõng hình thöùc phoå bieán: ­ Tröng caàu yù daân. ­ Baàu cöû Quoác hoäi vaø Hoäi ñoàng nhaân daân caùc caáp. ­ Thöïc hieän saùng kieán phaùp luaät. ­ Xaây döïng, thöïc hieän caùc quy öôùc, höông öôùc phuø hôïp vôùi phaùp luaät. b. Daân chuû giaùn tieáp (daân chuû ñaïi dieän): Daân chuû giaùn tieáp laø hình thöùc daân chuû thoâng qua nhöõng quy cheá, thieát cheá ñeå nhaân daân baàu ra nhöõng ngöôøi ñaïi dieän thay maët mình quyeát ñònh caùc coâng vieäc chung cuûa coäng ñoàng, cuûa Nhaø nöôùc. 3. Cuûng coá: ï Nhöõng bieåu hieän veà maët baûn chaát cuûa neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa laø gì? ï Em haõy neâu nhöõng noäi dung cô baûn cuûa daân chuû trong caùc lónh vöïc: kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi. ï Theo em, daân chuû vaø taäp trung, daân chuû vaø töï do, daân chuû vaø phaùp luaät coù maâu thuaãn vôùi nhau khoâng? Taïi sao? (+ D©n chñ vµ tËp trung, d©n chñ vµ ph¸p luËt, kØ c­¬ng, kØ luËt kh«ng bµi trõ vµ phñ ®Þnh nhau ; tr¸i l¹i, chóng n»m trong sù thèng nhÊt biÖn chøng, lµ ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhau. D©n chñ x· héi chñ nghÜa kh«ng thÓ ®­îc thùc hiÖn nÕu nh÷ng hµnh vi x©m ph¹m quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n kh«ng ®­îc xö lÝ kÞp thêi, ®óng ®¾n. V× vËy, ®Ó cã d©n chñ vµ d©n chñ ®­îc thùc hiÖn th× c¸c quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n ph¶i ®­îc thÓ chÕ ho¸ thµnh HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, ®ång thêi ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸c thiÕt chÕ t­¬ng øng cña Nhµ n­íc. + TuyÖt ®èi ho¸ bÊt k× mét mÆt nµo ®ã trong hai mÆt trªn ®©y (hoÆc lµ mÆt d©n chñ, hoÆc lµ mÆt tËp trung, kØ c­¬ng, kØ luËt) ®Òu dÉn ®Õn hoÆc lµ v« chÝnh phñ, hoÆc lµ tËp trung quan liªu. C¶ cùc nµy hay cùc kia ®Òu mang l¹i nguy h¹i cho nÒn d©n chñ ch©n chÝnh cña nh©n d©n. §Ò cËp tíi vÊn ®Ò nµy, §¶ng ta ®· nhÊn m¹nh : "C¶ v« chÝnh phñ lÉn ®éc ®o¸n chuyªn quyÒn ®Òu tr¸i víi b¶n chÊt cña nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa. V× vËy, xÐt vÒ thùc chÊt, d©n chñ g¾n liÒn víi kØ c­¬ng, cã khu«n khæ, trong vßng trËt tù. Kh«ng thÓ cã d©n chñ mµ l¹i thiÕu ph¸p luËt, kØ luËt, kØ c­¬ng") ï Em haõy phaân bieät daân chuû tröïc tieáp vaø daân chuû giaùn tieáp. Cho ví duï minh hoaï. ï Haõy neâu nhöõng ví duï theå hieän daân chuû vaø theå hieän khoâng daân chuû maø em bieát. ï Laø moät hoïc sinh, em phaûi laøm gì ñeå goùp phaàn thöïc hieän neáp soáng daân chuû? (Yªu cÇu HS nªu ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau : + Thùc hiÖn tèt nÕp sèng v¨n ho¸ n¬i c«ng céng. + ChÊp hµnh tèt néi quy, quy chÕ häc tËp vµ sinh ho¹t cña nhµ tr­êng. + Thùc hiÖn quyÒn d©n chñ cña m×nh, t«n träng quyÒn d©n chñ cña ng­êi kh¸c. + §Êu tranh, phª ph¸n víi nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc, tù do v« kØ luËt, vi ph¹m quyÒn d©n chñ cña ng­êi kh¸c) 4. Daën doø: - Giaûi quyeát caùc caâu hoûi vaø baøi taäp trong SGK. - Söu taàm caùc tö lieäu coù lieân quan ñeán baøi (hình aûnh, baøi vieát,..) - Ñoïc tröôùc baøi 11.