Giáo án Địa 10 Tiết 53, bài 44: Vai trò của công nghiệp và các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp

Tiết 53, bài 44: VAI TRÒ CỦA CÔNG NGHIỆP VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP I.MỤC TIÊU BÀI HỌC: Sau khi học xong bài học này, học sinh cần phải nắm được: 1.Kiến thức: - Trình bày được vai trò và đặc điểm của sản xuất công nghiệp - Phân tích ảnh hưởng của các nhân tố tự nhiên, KT-XH đến sự phát triển và phân bố công nghiệp 2.Kỹ năng: - Biết nhận xét sơ đồ về đặc điểm phát triển và ảnh hưởng của các điều kiện tự nhiên, KT-XH đối với sự phát triển và phân bố công nghiệp II. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC 1.Phương pháp -Đàm thoại gợi mở -Thảo luận theo cặp, nhóm - Sử dụng lược đồ trực quan, bản đồ 2.Phương tiện - Bản đồ công nghiệp thế giới - Các phiếu học tập III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số lớp (0,5p) Kiểm tra bài cũ Bài mới(0,5p) Cùng với nông nghiệp, công nghiệp là một trong hai ngành sản xuất vât chất có vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân, vậy vai trò của Công nghiệp là gì, đặc điểm như thế nào, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố CN ra sao…. Các bước tiến hành: Thời gian Hoạt động của GV-HS Nội dung chính 12p 15p *Hoạt động 1: (cá nhân). Tìm hiểu vai trò của ngành công nghiệp - HS dựa vào SGK vào vốn hiểu biết của bản thân để trả lời những câu hỏi sau: + Ngành công nghiệp có những vai trò gì? Em hãy lấy ví dụ cho từng vai trò của ngành công nghiệp? + Tại sao tỉ trọng công nghiệp trong cơ cấu GDP được lấy làm chỉ tiêu đánh giá trình độ phát triển của một đất nước? (Trả lời: Trước tiên , một quốc gia muốn phát triển thì phải đi từ thấp tới cao , nghĩa là phải đi theo trình tự sau đây : từ 1 nước thuần nông -> công nông nghiệp -> công , nông nghiệp hiện đại ( tức là từ công nghiệp hóa -> hiện đại hóa). Do đó GDP trong công nghiệp cho biết trình độ phát triển của quốc gia đã đạt đến mức nào để phân loại là nằm trong nhóm nước phát triển hay đang phát triển, Bên cạnh đó, ngành công nghiệp là ngành mà sản xuất ra máy móc , thiết bị để phục vụ cho tất cả các ngành khác do đó trình độ phát triển ngành này càng cao thì kéo theo sản xuất kinh tế cũng tăng) +Quá trình công nghiệp hóa là gì? +Tại sao các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, phải tiến hành công nghiệp hóa? (Trong thời đại ngày nay, những nước thực hiện công nghiệp hóa muộn hoặc đang phát triển, ví dụ như việt nam (một nước có nền kinh tế nhỏ, lạc hậu về KHKT) muốn rút ngắn khoảng cách lạc hậu so với các nước phát triển, cần thiết phải tiến hành công nghiệp hóa. CNH ở nước ta thực chất là quá trình xây dựng cơ sở VC-KT của CNXH. *Tác dụng của công nghiệp hóa rất to lớn: - Thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế, -Giải quyết việc làm, tăng thu nhập -Đảm bảo ổn định về chính trị-văn hóa-xã hội - Tạo tiền đề để phát triển nền văn hóa mới, nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. -HS trả lời, GV chuẩn kiến thức. Chuyển ý: ngành công nghiệp có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, vậy sản xuất công nghiệp có đặc điểm gì? *Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm của ngành công nghiệp. +GV yêu cầu HS dựa vào SGK trang 152, hãy cho biết ngành công nghiệp có mấy đặc điểm, gồm những đặc điểm nào? -HS trình bày, GV chuẩn kiến thức +GV treo sơ đồ về sản xuất công nghiệp và yêu cầu HS tìm hiểu sơ đồ, cho biết sản xuất công nghiệp có những giai đoạn nào, hãy lấy ví dụ cho từng giai đoạn? -Tại sao SX công nghiệp lại có 2 giai đoạn? (là vì đối tượng lao động của CN là các khoáng sản nằm sâu trong lòng đất, các loại thủy sản nằm sâu trong các đại dương nên phải khai thác nguyên liệu rồi mới chế biến) -HS trình bày, GV chuẩn kiến thức I. Vai trò và đặc điểm của công nghiệp 1. Vai trò -Giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân - Thúc đẩy sự phát triển của các ngành kinh tế khác và củng cố an ninh quốc phòng - Tạo điều kiện khai thác có hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên, làm thay đổi sự phân công lao động xã hội và giảm sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các vùng lãnh thổ. - Sản xuất ra các sản phẩm mới, tạo khả năng mở rộng sản xuất, mở rộng thị trường lao động và tăng thu nhập. -Quá trình một xã hội chuyển dịch từ một nền kinh tế chủ yếu dựa trên cơ sở nông nghiệp sang một nền kinh tế về cơ bản dựa vào sản xuất công nghiệp được gọi là quá trình công nghiệp hóa 2. Đặc điểm -3 đặc điểm: a. Sản xuất công nghiệp bao gồm hai giai đoạn: - gđ 1: tác động vào đối tượng lao động để tạo ra nguyên liệu. - gđ 2: chế biến nguyên liệu thành tư liệu sản xuất và vật phẩm tiêu dùng. 15p +Nêu những biểu hiện của sản xuất công nghiệp có tính tập chung cao độ? -Tại sao SX công nghiệp lại không đòi hỏi không gian lớn? (vì việc sản xuất thực hiên trong các nhà máy, xưởng sản xuất… trừ các ngành đánh bắt thủy hải sản, khai thác lâm sản, khai khoáng) -HS trả lời, GV chuẩn kiến thức +Hãy lấy ví dụ để thấy được sự phân công tỉ mỉ và sự phối hợp giữa nhiều ngành để tạo ra sản phẩm cuối cùng? VD: để sản xuất ra sản phẩm hoàn chỉnh là xe ô tô, đòi hỏi phải có sự phân công tỉ mỉ và có sự phối hợp nhiều ngành như: động cơ máy, đóng khung xe, bộ phân làm xăm lốp, bộ phận sơn xe… +Dựa vào đâu để phân loại công nghiệp? Công nghiệp được phân loại dựa theo những cách nào? =>Từ các đặc điểm trên, hãy so sánh sự khác nhau giữa đặc điểm của SX công nghiệp với đặc điểm của SX nông nghiệp? SX công nghiệp SX nông nghiệp -gồm 2 giai đoạn. - tập chung cao độ, không đòi hỏi không gian rộng lớn. -TLSX: thiết bị, máy móc, -Đối tượng:máy móc, nguyên vật liệu -ít phụ thuộc vào tự nhiên -gồm 1 gđ -phân tán, không gian phân bố lớn -TLSX: đất trồng ĐT: cây trồng, vật nuôi -phụ thuộc nhiều vào tự nhiên *Hoạt động 3: thảo luận theo nhóm. tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp. -GV cho HS thảo luận theo nhóm, hoàn thành phiếu học tập số 1. +Nhóm 1,2: phân tích ảnh hưởng của VTĐL +Nhóm 3,4: phân tích ảnh hưởng của các nhân tố tự nhiên +Nhóm 5,6: Phân tích ảnh hưởng của các điều kiện KT-XH -Đại diện các nhóm lên trình bày. GV đưa bảng phụ lên chuẩn kiến thức. +Câu hỏi: em hãy lấy ví dụ chứng minh ảnh hưởng của từng nhân tố tới sự phát triển và phân bố CN? +Theo các em, ở Việt Nam nhân tố nào là nhân tố quan trọng nhất đối với sự phát triển và phân bố CN? (nhân tố VTĐL, VTĐL có tác động rất lớn đối với việc lựa chọn địa điểm để xây dựng các nhà máy, các KCN, ở nước ta, phần lớn các KCN được xây dựng ở những vi trí thuận lợi như gần cảng, sân bay, đường giao thông, trung tâm TP… VD: Khu chế xuất Tân Thuận ở TP HCM: các TTâm TP 4km, phía nam là trung tâm đô thị mới Sài Gòn, cách sân bay Tân Sơn Nhất 13km… -HS trình bày, GV chuẩn kiến thức b. Sản xuất công nghiệp có tính tập chung cao độ. - Tập chung tư liệu sản xuất, tập chung nhân công, sản phẩm… trên một đơn vị diện tích nhất định. c. Sản xuất công nghiệp bao gồm nhiều ngành phức tạp, được phân công tỉ mỉ và có sự phối hợp chặt chẽ để tạo ra sản phẩm cuối cùng. -Phân loại +Dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động( gồm CN khai thác và CN chế biến) +Dựa vào công dụng kinh tế, gồm: *CN nặng(nhóm A): chế tạo máy, khai thác nhiên liệu, cơ khí… *CN nhẹ(nhóm B): dệt may, giày da, thực phẩm… II. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp. (Bảng phụ: ảnh hưởng của các nhân tố đến sự phát triển và phân bố công nghiệp) IV. CỦNG CỐ, ĐÁNH GIÁ(1p) V. HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP(1p) - Nhắc nhở HS làm các bài tập 1,2,3 trang 153-SGK, học bài cũ và chuẩn bị bài mới PHỤ LỤC SƠ ĐỒ VỀ SẢN XUẤT CÔNG NGHIỆP Phiếu học tập: ảnh hưởng của các nhân tố tới sự phát triển và phân bố công nghiệp. ảnh hưởng -Nhân tố vị trí địa lí: -Nhân tố tự nhiên: Khoáng sản Nguồn nước Khí hậu -Nhân tố KT-XH: Dân cư-LĐ: Tiến bộ KH-KT: Thị trường CSHT-CSVCKT Đường lối, chính sách Bảng phụ: ảnh hưởng của các nhân tố đến sự phát triển và phân bố công nghiệp. Nhân tố Ảnh hưởng Vị trí địa lí: Ảnh hưởng rất lớn đến việc lựa chọn để xây dựng các nhà máy, các khu công nghiệp, khu chế xuất. Tự nhiên: (Là nhân tố quan trọng) Khoáng sản Trữ lượng, chất lượng khoáng sản và phân bố các loại khoáng sản sẽ chi phối quy mô, cơ cấu và tổ chức của các xí nghiệp công nghiệp. Nguồn nước Là điều kiện quan trọng cho việc phân bố các xí nghiệp của những ngành công nghiệp như luyện kim, hóa chất, dệt, nhuộm, giấy, chế biến thực phẩm… + Khí hậu Là cơ sở để phát triển ngành CN chế biến thực phẩm KT-XH: + Dân cư-LĐ: +Số lượng và chất lượng LĐ có ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành công nghiệp, là lực lượng SX chủ yếu, là nguồn tiêu thụ sản phẩm công nghiệp. + Tiến bộ KH-KT: +Làm cho việc khai thác, sử dụng tài nguyên và phân bố các ngành công nghiệp hợp lí, làm thay đổi quy luật phân bố các xí nghiệp công nghiệp. + Thị trường +Có tác động mạnh mẽ đến việc lựa chọn xí nghiệp, hướng chuyên môn hóa sản xuất. + Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ thuật Tác động đến sự phát triển và phân bố công nghiệp + Đường lối, chính sách Đường lối công nghiệp hóa xây dựng và phân bố các cơ sở công nghiệp nhằm mục đích phát triển kinh tế xã hội và cải thiện đời sống nhân dân. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO ĐẠO TRƯỜNG PHỔ THÔNG VÙNG CAO VIỆT BẮC GIÁO ÁN: Tiết 53 Bài 44: VAI TRÒ CỦA CÔNG NGHIỆP VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP Giáo viên hướng dẫn: Phạm Thu Thủy Giáo sinh thực tập: Nguyễn Thị Hạnh Ngày soạn: 27/2/2014 Ngày giảng: 3/3/2014 Thái nguyên, tháng 2, năm 2014