Gia Định, đất nước và con người

Ngã Ba Cây Thị, Xóm Gà. Riêng Chú Hía và Chuồng Chó là hai nơi có tiếng “không lành mạnh” một thời, là nơi hoạt động của các “Nàng Kiều” (gái làng chơi). 3/ - Quận Tân Bình nằm phía Tây của tỉnh Gia Định, nơi có địa danh Ngã Tư Bảy Hiền; có các trường Trung Tiểu Học Tân Bình, Quốc Gia Nghĩa Tử, Trung Học Tổng Hợp và Kỷ Thuật Saigon. Lăng Cha Cả (Lăng Cố Đạo người Pháp, Alexandre de Rhodes) nằm đối diện vớ phi trường Tân Sơn Nhứt. Mộ của Ngài đã được cải táng sau năm 1975, còn tìm thấy được phần đầu cây “ba-toong” (baton) của Ngài mà chánh phủ Pháp xin đem về nước. Phi trường Tân Sơn Nhứt được sử dụng cho cả dân sự lẫn quân sự; có trại Phi Long là Bộ Tư Lệnh Không Quân. Kế bên phi trường Tân Sơn Nhứt là Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Quanh đây cũng có nhiều đồng bào di cư trú ngụ từ năm 1954, với những nhà thờ Thiên Chúa Giáo, lâu đời nhứt là Nhà Thờ Chí Hoà và có rất nhiều giáo sứ như: Tân Trang, Tân Sa Châu, Chí Linh, Khiết Tâm, An tôn, Nghĩa Hòa, v. v. . . Nơi có tu viện Nữ Dòng Mai Khôi. Chợ Ngả Ba Ông Tạ có nhiều hàng bán thịt chó (còn được gọi là Nai Đồng Quê), nơi nầy bán thịt tươi, chỗ kia là quán nhậu với rất nhiều thực khách ưa thích món ăn nầy. Chợ Tân Bình được xây cất theo kiểu tân thời, không như các chợ ở nơi khác. Tân Bình cũng có cơ xưởng lắp ráp xe gắn máy, các công ty chế tạo thực phẩm và vật dụng như: Mì ăn liền và bột ngọt Thiên Hương, nước tương Vị Hương Tố, xưởng đồ hộp Tân Bình, nhà máy dệt Vina Texco. Tân Sơn Nhì, Bà Quẹo là hai địa danh của một xã nằm trên trục lộ đi Hóc Môn. Một nhà thương tân tiến với nhiều bác sĩ dân và quân y phụ trách là Bệnh Viện Vì Dân ở Ngã Tư Bảy Hiền, đối diện trường trung học Tân Bình. Ngoài ra, còn có phòng mạch của đông y sĩ người Tàu nổi tiếng ở Ngã Ba Ông Tạ. 4/ - Quận Hóc Môn nằm về phía Tây của tỉnh Gia Định, có lịch sử lâu đời. Từ Tân Bình đi lên Ngã Tư Trung Chánh. Nơi có nhiều vườn trầu (dây trầu leo trên “nọc”), hồ tiêu, cây cau và dây sương sâm; địa danh nầy cũng được gọi bằng cái tên nổi tiếng là “Mười Tám Thôn Vườn Trầu” (thời kháng chiến chống Pháp). Các thế hệ sau nầy, ít người lớn tuổi nhai trầu, “Bà Già Trầu”, nên có rất ít người trồng trầu, gần như không còn ai trồng nữa! Hóc Môn là nơi nuôi nhiều ngựa và bò, cũng là nơi dùng nhiều xe cá và xe thổ mộ như đã nói ở phần quận Bình Thạnh. Tại ngã tư Trung Chánh là Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung, nơi đào luyện hàng trăm ngàn người lính cho Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Một phần của trung tâm nầy là Trung Tâm III Tuyển Mộ và Nhập Ngũ. Kể từ sau Tết Mậu Thân, năm 1968 trung tâm nầy cũng huấn luyện khóa sinh dự bị sĩ quan trừ bị cho Trường Bộ Binh Thủ Đức và sĩ quan Không Quân (phi công và sĩ quan kỷ thuật). Hóc Môn còn có trường Quân Vận, nơi huấn luyện sĩ quan quân vận và tài xế quân xa cho toàn thể các quân, binh chủng Việt Nam Cộng Hòa. Trường Trung Tiểu Học Hóc Môn nằm trong khu Hành Chánh Quận. Đi về hướng Tây Ninh khoảng hơn mười cây số (10km) là một ngả tư, quẹo tay mặt và qua một cầu sắt là chợ quận Hóc Môn, cũng là bến xe Lam và xe đò lỡ đi Hóc Hôn - Saigon; một ngã khác cũng đi từ Saigon đến Hóc Môn là đi từ Gò Vấp qua ngã Chợ Cầu. 5/ - Quận Bình Chánh nằm về phía Nam của tỉnh Gia Định, cách thủ đô Saigon hơn mười cây số (10km). Khi còn đường xe lửa (autorail) Saigon - Mỹ Tho, Bình Chánh có một nhà Ga (gare/trạm) cho hành khách lên xuống. Đường xe lửa nầy đã được dẹp bỏ trong thời đệ nhị Cộng Hòa. Từ Saigon, đi theo quốc lộ 4, ra khỏi Phú Lâm, qua cầu Bình Điền, một xã của quận Bình Chánh thì tới chợ Bình Chánh ở phía bên trái, bên phải là nhà Ga xe lửa và phố xá buôn bán; chợ quận không mấy sầm uất, nơi đây cũng có một nhà máy để xay lúa ra gạo (rice mill), phục vụ các nhà buôn lúa gạo hoặc những cá nhân đem lúa đến, bằng đường bộ hay đường sông, xay ra lấy gạo về ăn. Nói chung, Bình Chánh là vựa lúa của tỉnh Gia Định. Trên sông Bình Điền tấp nập ghe thuyền chuyên chở đủ loại hàng hóa đi lại giữa những nơi không có đường bộ, đặc biệt các ghe chài (jonque/junk) được “tàu dòng” (remorqueur/tugboat) kéo, chở lúa đến nhà máy xay, hay chở gạo lên Saigon Chợ Lớn hoặc đi các nơi khác. Tại quận lỵ có trường Trung Tiểu Học Bình Chánh lo việc giáo dục cho con em ở địa phương nầy. 6/ - Quận Cần Giờ. Đây là một quận nằm ven biển, có nhiều sông rạch chằng chịt, phần nhiều phương tiện di chuyển trong quận là bằng thuyền bè, xuồng và ghe nhỏ có gắn máy (gọi là “đuôi tôm” hay “tắc rán”). Một quận có tánh cách chiến lược hơn là hành chánh. Là nơi hoạt động của toán Hoa Tiêu trên sông Saigon, hướng dẫn các tàu buôn Quốc Tế ra vào thương cảng Saigon. Quận Cần Giờ được bảo vệ bởi một hệ thống Cảnh Sát gọi là Giang Cảnh và một lực lượng Giang Thuyền của Hải Quân Việt Nam Cộng Hòa. Sông Soi Rạp nằm trong phạm vi quận Cần Giờ, chảy ra vịnh Gành Rái, cửa Cần Giờ và đổ ra biển. Tàu biển ngoại quốc vào Saigon phải đi qua cửa biển nầy, có lực lượng Giang Cảnh của Cảnh Sát hoặc Giang Thuyền của Hải Quân bảo vệ an ninh. Phương tiện di chuyển phần nhiều là ghe xuồng trên sông. Đa số dân cư làm nghề chài lưới, trồng lúa nước vào mùa mưa, gọi là lúa xạ; nước nơi đây dược gọi là nước lợ hay nước pha chè vì là nước sông (ngọt) và nuớc biển (mặn) giáp nhau và trộn lẫn nhau. Từ trên tàu nhìn xuống thấy hai màu đậm lợt rõ rệt. Dân cư địa phương nuôi và thả từng bầy vịt trên ruộng để cho chúng kiếm ăn lúa rơi rớt, cá, tép, rong rêu thiên nhiên. Người chăn giữ vịt che các chòi tạm trên những mô đất rải rác trên đồng, dùng xuồng di chuyển theo đàn vịt từ sáng đến chiều; chạng vạng tối thì lùa vịt trở về chuồng để vịt đẻ trứng qua đêm; sáng ra lượm trứng vịt cho vào giỏ cần-xé (giỏ đan bằng tre có hai cái quai trên vành rắn chắc) chờ các lái buôn đến mua. Người dân quê nơi đây có món ăn lạ miệng là chè đậu xanh nấu với trứng vịt luộc. Đường bộ duy nhứt trong quận Cần Giờ là con đường từ quận Nhà Bè đi xuống, qua một bến phà “bac/ferry) ở xã Bình Khánh. Nơi đây là giáp mối “Sông nước mây ngàn” như câu hò nói ở phần trước, một phần của Rừng Sát, ruộng lúa cao hơn mực nước biển đi vào Gia Định. 7/ - Quận Nhà Bè nằm bên cạnh thủ đô Saigon. Từ cầu Tân Thuận, quận Tư Saigon đi tới quận Nhà Bè bằng phương tiện xe Lam ba bánh. Chợ quận, trường học, cách bến phà đi Bình Khánh vài trăm thước. Nơi đây có bến tàu dành cho các tàu dầu; nơi có bồn xăng, dầu phân phối đi các trạm xăng bán lẻ, bằng các xe bồn (citerne) của các hãng dầu Shell, Caltex, Esso và Mobil Oil. Ngoài trường Trung Tiểu Học Nhà Bè, các công ty dầu còn mở một trường học khác để phục vụ cho con em của nhân viên làm việc cho họ. Vị trí quận Nhà Bè cách xa tỉnh lỵ Gia Định nên dân cư của quận nầy tiếp xúc với thủ đô Saigon thường hơn là tỉnh nhà của họ. Muốn đi đến khu hành chánh của tỉnh, họ phải đi hai chặn xe Lam, một chặn từ Tân Thuận, Nhà Bè đến chợ Xóm Chiếu, Khánh Hội (quận Tư, Saigon) và chặn thứ hai từ Saigon đến Lăng Ông và chợ Bà Chiểu. Đất Nhà Bè là một cù lao nên khó xây cất những cao ốc (building) lớn, thường gọi là “đất không có chân”. 8/ - Quận Thủ Đức là quận trù phú nhứt của tỉnh Gia Định. Quận có nhiều ruộng lúa và mía. Một số lớn lượng mía làm đường tại nhà máy đường Biên Hòa là mía trồng tại Thủ Đức. Quận nầy nằm về phía Bắc của tỉnh, là cửa ngõ vào tỉnh Gia Định từ các tỉnh miền Trung và những tỉnh miền Đông như Biên Hòa, Bình Dương (Thủ Dầu Một), Bình Long, Phước Long, Phước Tuy (Bà Rịa), Vũng Tàu (Cap Saint Jaques), Long Khánh, Bình Tuy. Dân cư đông đúc làm ăn buôn bán tấp nập. Từ cầu Bình Lợi đến Thủ Đức khoảng mười lăm cây số (15km), nơi có Ga xe lửa xuyên Việt đi miền Trung. Xe đò lớn nhỏ đi lại Thủ Đức, Gia Định qua hai ngã cầu Bình Lợi và ngã Tư Hàng Xanh. Nơi đây có nhiều kiến trúc đáng kể như: Trường Đại Học Cộng Đồng Thủ Đức, Làng Đại Học Thủ Đức, Trường Trung Tiểu Học, Trường Nhà Dòng Lasan “Mosard” Thủ Đức, Trường Quân Nhạc Việt Nam Cộng Hòa. Nơi có Nhà Dòng Phăng-Xi-Cô (Francisco?) Đồng Công, Tu Học Viện Giáo Hoàng, Nhà thờ Thiên Chúa Giáo Cổ Vinh. Thủ Đức có Học Viện Cảnh Sát Quốc Gia đào tạo các sĩ quan Cảnh Sát. Trước kia là Trường Huấn Luyện Cảnh Sát, thẩm sát viên, biên tập viên và quận trưởng Cảnh Sát. Đặc biệt là quân trường huấn luyện sĩ quan trừ bị có tiếng một thời ở Đông Nam Á, đó là Trường Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức, trước kia còn có tên là “Liên Trường Võ Khoa Trừ Bị Thủ Đức”, tọa lạc trên một đồi thấp, đất vàng ngà, thuộc xã Tăng Nhơn Phú. Trước năm 1968, trường huấn luyện quân sự giai đoạn I. Sau đo, nhữngù Sinh Viên Sĩ Quan Trừ Bị không học ngành chuyên môn thì học giai đoạn II để ra trường là sĩ quan Bộ Binh. Sau năm 1968, trường chỉ huấn luyện giai đoạn II để đào tạo sĩ quan Bộ Binh chuyên nghiệp, tức từ khóa 27 là đến các khóa 1/68 và kế tiếp là năm khóa 1/70 (năm 1970). Kế bên Trường Bộ Binh là Trường Sĩ Quan Thiết Giáp, về sau trường nầy dời đi Phước Tuy (Bà Rịa). Thủ Đức còn có nhà máy biến điện, tăng công suất điện được dẫn về từ các nhà máy Đa Nhim và Chợ Quán. Lại có thêm Nhà Máy Xi-Măng Hà Tiên sản xuất xi-măng với phẩm chất rất tốt cho ngành xây cất trong nước. Xã Thủ Thiêm có phà trên sông Saigon để qua lại Saigon như một đường tắt rất thuận tiện, không phải đi vòng ra xa lộ là một đoạn đường xa hơn. Sông Saigon dẫn đến Cát Lái là nơi có kho đạn của Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa trong thời chiến, nơi đây cũng có một nhà thờ cổ kính và một Nhà Dòng nữa. Hàng quán, tiệm ăn dược tìm thấy ngay trong chợ Thủ Đức, món ăn nổi tiếng ở đây là “Nem Thủ Đức”. Còn có các địa danh nổi tiếng khác của Thủ Đức như Suối Xuân Trường, Suối Lồ Ồ, nằm dọc theo xa lộ khoảng giữa Thủ Đức và Biên Hòa. Suối thơ mộng với nước trong veo thấy rõ đáy đất sét trắng (kaolin). Tóm lại, Gia Định là một địa danh lịch sử của Nam Kỳ Lục Tỉnh, hay miền Nam Nước Việt. Và Lăng Ông Đức Tả Quân Lê Văn Duyệt là một Đặc Trưng thể hiện lòng biết ơn, cung kính của người dân Gia Định nói riêng, và người dân miền Nam nói chung, đối với công đức của một vị Tướng Công tài cao đức độ, mà nay đã trở thành một vị Thần Linh, đã có công khai phá và xây dựng nên miền đất trù phú của nước Việt Nam ngày nay. Đầu Xuân 2007