Đề tài Xây dựng phần mềm tư liệu dạy học địa lí 12

ên hướng dẫn: PGS.TS Trần Đức Tuấn ĐẶT VẤN ĐỀ Mục đích chủ yếu của đề tài là xây dựng phần mềm tư liệu dạy học địa lý 12 nhằm tạo ra một công cụ hữu hiệu phục vụ đổi mới dạy học địa lí 12 THPT theo hướng tích cực hoá học tập của học sinh Tìm hiểu cơ sở thực tiễn để xây dựng phần mềm tư liệu địa lí 12 THPT Sưu tầm nguồn tư liệu từ các nguồn khác nhau các phần mềm hỗ trợ tư liệu, phần mềm xử lí tư liệu thành các định dạng phù hợp, từ các trang web tư liệu,tin tức, giải trí, hỗ trợ về ngôn ngữ … được chắt lọc và đưa vào làm tư liệu trong phần mềm Thiết kế các chức năng, cấu trúc nội dung và tiện ích của phần mềm và sử dụng các phần mềm hỗ trợ tư liệu, phần mềm xử lí tư liệu thành các định dạng phù hợp, từ các trang web tư liệu, tin tức, giải trí, hỗ trợ về ngôn ngữ … được chắt lọc và đưa vào làm tư liệu trong phần mềm NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn 1.1. Cơ sở lí luận Hiện nay các công cụ, các phần mềm ứng dụng được dùng cho việc dạy học bằng công nghệ thông tin là không thiếu về số lượng và đảm bảo cả về chất lượng, từ các phần mềm thương mại cho đến các phần mềm miễn phí, mã nguồn mở. Trong bộ môn địa lí có nhiêu phần mềm: hỗ trợ dạy học, nghiên cứu, thiết kế,xây dựng sách điện tử,tra cứu thông tin….phục vụ đắc lực cho việc giảng dạy.Một số phần mềm trong dạy học địa lí: bộ office,ngôn ngữ lập trình Visal Baisic, GIS, Encatar, wolrd Atlas, PC fact… 1.2. Cơ sở thực tiễn Chương trình địa lý lớp 12 cung cấp các kiến thức về các vấn đề, hoạt động của con người trên đất nước Việt Nam.Học sinh sẽ có được các kiến thức cơ bản về tự nhiên, văn hoá, kinh tế - xã hội và con người Việt Nam trên khắp các tỉnh, thành phố…từ đó ý thức dược những thế mạnh của đất nước biết yêu mến,bảo về. Đồng thời rèn luyện cho học sinh khả năng tư duy, kỹ năng có ích trong đời sống. Những nội dung quan trọng trong chương trình sách giáo khoa 12 là vấn đề tự nhiên và kinh tế - xã hội Việt Nam, bởi vậy em chọn lọc các tư liệu chính về những nội dung này xây dựng phần mềm tư liệu dạy học địa lí 12, gồm có rất nhiều tranh ảnh về tự nhiên, các hoạt động kinh tế, bản đồ,biểu đồ về tốc độ tăng trưởng kinh tế, về cơ cấu kinh tế, những đoạn phim về tự nhiên Việt nam,về hoạt động công nghiệp….một số bài giáo án mẫu về Địa lí 12, sẽ cung cấp những tư liệu cơ bản nhất cho việc soạn giáo án Địa lí 12. 2. Xây dựng phần mềm tư liệu dạy học địa lí 12 2.1. Vai trò của phần mềm Trong môn Địa lí 12 học sinh cần phải tìm hiểu rất kỹ vì đây là những vấn đề của đất nước ta đang sinh sống, xây dựng phần mềm tư liệu Địa lí 12 sẽ cung cấp rất nhiều tư liệu về Địa lí Việt nam như tranh, ảnh, video với âm thanh sống động làm cho học sinh dễ thấy, dễ tiếp thu và bằng suy luận có lý, học sinh có thể có những dự đoán về các tính chất, những quy luật. Đây là một công dụng lớn của công nghệ thông tin trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học. “Phần mềm tư liệu địa lí 12” với hệ thống tranh ảnh, bản đồ, biểu đồ, video….là nguồn cung cấp tư liệu phong phú khắc phục tình trạng thiếu kênh hình cho giáo viên khi ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. 2.2. Giới thiệu và hướng dẫn sử dụng phần mềm COMLEX 2.2.1. Phần mềm Comlex và quy trình xây dựng * Phần mềm Comlex: (Comlex lµ viết tắt của cụm từ tiếng anh: Compose Lecture and Exploit Data cã nghÜa lµ Soạn bài giảng và khai thác dữ liệu) được xây dựng bằng ngôn ngữ lập trình Visal Basic 6.0 của hãng Microsoft. §©y là một ngôn ngữ lập trình mạnh, có khả năng hỗ trợ giao diện đồ họa cao nên rất tiện lợi cho việc xây dựng các phần mềm địa lí. Comlex có các chức năng lớn: - Khai thác và xử lí thông tin dưới các định dạng khác nhau - Bổ xung cập nhập thông tin cho kho tư liệu - Sử dụng một số bài giảng mẫu - Thiết kế bài giảng địa lí đơn giản * Quy trình xây dựng Comlex: - Cài đặt những phần mềm cần thiết cho việc lập trình Comlex + Visual Basic6.0: lập trình nên phần mềm + Inno setup5: để tạo bộ setup + Total Video Converter; Chuyển định dạng file multimedia + Một số phần mềm khác đã có trong máy - Tạo ra các thuật toán để xây dựng phần mềm: quá trình này chiếm nhiều nhất thời gian, và cũng là phần khó khăn nhất khi xây dựng phần mềm, người lập trình phải tự sáng tạo ra các thuật toán cho từng phần chức năng mình muốn xây dựng trong phần mềm - Tìm kiếm và chọn lọc tư liệu trên mạng: tư liệu về địa lí lớp 12 rất phong phú vì vậy tìm kiếm được sau đó phải chọn lọc để phù hợp đầy đủ nội dung, phần tư liệu ảnh và phim được chọn lọc nhiều từ trang web bachkim.vn,và dung google.com để tìm kiếm các hình ảnh, bản đồ và biểu đồ được tìm trên mạng, một số cái tự vẽ bằng số liệu thực tế rồi tạo thành file ảnh. Chuyển định dạng file một số video cho hợp định dạng. Khi tìm xong tư liệu phải hệ thống sao cho hợp lí. Trên cơ sở có nguồn tư liệu tìm được tự xây dựng các bài giảng địa lí lớp 12 để làm bài mẫu - Đưa tư liệu vào phần mềm đã xây dựng được phù hợp theo các chức năng đã tạo, điều chỉnh những tư liệu chưa phù hợp - Tạo bộ cài đặt cho phần mềm, cài đặt phần mềm và dùng thử phát hiện lỗi kịp thời sửa chữa để các chức năng sử dụng được hoàn chỉnh * Cấu trúc của phần mềm: Comlex gồm có 2 phần: - Tư liệu dạy học - Soạn bài giảng * Cài đặt và biểu tượng của phần mềm trên Desktop Cài đặt phần mềm Comlex bằng đĩa CD như tất cả các phần mềm khác. Sau khi cài đặt xong, phần mềm sẽ được dung thử 50 lần (nếu chưa đăng ký) 2.2.2.Các chức năng của Comlex * Khai thác tư liệu với nhiều định dạng khác nhau Từ giao diện của chương trình chọn chức năng “ tư liệu dạy học” Tìm kiếm Màn hình chính Phóng,thu,lưu, chỉnh đối tượng - Cách khai thác ảnh, phim, bản đồ và biểu đồ…. Muốn xem đối tượng nào bạn kích chuột vào đối tượng đó, và sẽ xuất hiện ở màn hình chính. Muốn phóng to hay thu nhỏ đối tượng kích chuột vào dấu “-“ và “+” Khi lựa chọn được tư liệu mình cần thì kích chuột vào biểu tượng lưu muốn chỉnh sửa đối tượng kính chuột biể tượng chỉnh sửa ở phía dưới giao diện chính. Người dùng có thể sử dụng công cụ tìm kiếm để tìm tư liệu mình muốn lấy nhanh hơn, bằng cách gõ tên tư liệu mình cần vào dòng trên cùng của giao diện, rồi nhấp chuột vào biểu tượng tìm kiếm - Khai thác tư liệu để xây dựng bài giảng; Ví dụ: Khi dạy đến bài 8 SGK địa lí 12: Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển + Trong phần 1: Khái quát về Biển Đông Khi soạn giáo án điện tử người dùng có thể lấy bản đồ tự nhiên Việt Nam trong mục “bản đồ” của phần mềm.Trên bản đồ học sinh sẽ thấy rõ vùng biển rộng lớn của Việt Nam, nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, sự gặp gỡ của các dòng biển nóng lạnh, thấy được sự ảnh hưởng mạnh mẽ của biển với đất liền + Phần 2: Ảnh hưởng của biển đông đến thiên nhiên Việt Nam Tài liệu khai thác cho phần này là; bản đồ khí hậu chung của Việt Nam, một tranh ảnh về Nha Trang, các đảo… hoặc khai thác đoạn phim “Vịnh Hạ Long” đoạn phim sẽ có các dạng địa hình ven biển, hang động đẹp, các vịnh nhỏ, đảo nhỏ của Việt Nam, học sinh sẽ nhận thấy những ảnh hưởng tích cực của biển Việt Nam. Khai thác bản đồ tự nhiên Việt Nam Khai thác đọan phim “lũ lụt Miền Trung” Để chứng minh cho ảnh hưởng tiêu cực gây thiệt hại của biển, người soạn có thể khai thác đoạn phim; “lũ ở miền Trung” học sinh xem và sẽ thấy được sự thiệt hại nặng nề về mọi mặt do lũ lụt ảnh hưởng của các cơn bão… Ở nội dung kiến thức; tài nguyên thiên nhiên vùng biển, có thể khai thác một số ảnh về khai thác dầu khí, hải sản, du lịch ... Để cho học sinh thấy được sự giàu có của tài nguyên và có ý thức bảo vệ - Bổ xung và cập nhập tư liệu: Trong quá trình tìm kiếm ta có thể gặp một số tư liệu sẽ phục vụ được cho giảng dạy, người dùng có thể bổ xung vào phần mềm để kho tư liệu trở lên phong phú hơn. - Sử dụng một số bài giảng mẫu: Một số bài soạn mẫu, được khai thác tư liệu từ phần mềm tư liệu dạy học địa lí 12,người dùng có thể tham khảo. - Soạn bài giảng đơn giản bằng tư liệu của phần mềm: Phần mềm tư liệu địa lí 12, có khả năng soạn giáo án địa lí đơn giản,với đầy đủ những chức năng cơ bản: viết văn bản, chèn phim ảnh, bản đồ, Flash ….. Thêm xóa slide Chọn nền Và hiệu ứng Menu và các nút lệnh - Chèn các đối tượng: tranhảnh, phim Flash, bản đồ biểu đồ, bảng biểu… - Vẽ hình đơn giản, tạo ô chữ, câu hỏi trắc nghiệm, tạo siêu liên kết KẾT LUẬN Giao diện khi soạn bài giảng Vấn đề soạn bài giảng dạy bằng giáo án điện tử đang là mối quan tâm chung của các cấp quan lí giáo dục, các nhà khoa học giáo dục, giáo viên và học sinh….Cho đến nay đã có rất nhiều công trình nghiên cứu tạo ra những phần mềm phục vụ đắc lực cho việc soạn giáo án của người giáo viên. Việc xây dựng “phần mềm tư liệu dạy học địa lí 12” cũng góp một phần nhỏ phục vụ cho giáo viên địa lí trong quá trình soạn giáo án. Đây là những tư liệu hữu ích cho bài giảng địa lí, nó phù hợp với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay Trong quá trình làm “phần mềm tư liệu dạy học địa lí 12” đã thu được một số kết quả sau: Đã tham khảo một số phần mềm khai thác tư liệu, tìm hiểu trên các trang web, các phương tiện thông tin …để hình thành cơ sở lí luận và hệ thống tư liệu để xây dựng một cách phù hợp và tiện cho người dùng Nhận thấy rằng phần mềm cũng đạt kết quả cao khi đưa vào sử dụng soạn bài giảng và giảng dạy trong quá trình thực tập sư phạm lần 2 tháng 2/2009 Phần mềm đã được một số giáo viên địa lí trong trường hướng dẫn thực tập đưa vào sử dụng khai thác tư liệu trong quá trình soạn bài giảng TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Đặng Văn Đức, Nguyễn Thu Hằng. Phương pháp dạy học địa lí theo hướng tích cực [2] Đoàn Ngọc Tăng. Tự học Microsoft Visual Basic 6.0. Nhà xuất bản Đại học Sư phạm [3] Lê Thông, Nguyễn Viết Thịnh. Địa lí 12.Nhà xuất bản Giáo dục [4] Trần Đức Tuấn. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên chương trình, sách giáo khoa 12 môn địa lí. Nhà xuất bản giáo dục [5] Một số Website