Đề tài Đổi mới các phương pháp dạy học

trò; giữa trò vời thầy (trò đưa ra câu hỏi và trả lời câu hỏi) 4. Cùng với thầy khẳng định kiến thức lĩnh hội được. Hình thành các phương pháp học, tư duy và giải quyết các vấn đề cụ thể. 5. Tự đánh giá, tự điều chỉnh, để thầy cho điểm và đánh giá học sinh. Sự khác nhau căn bản của 2 quan điểm dạy học dẫn đến sự khác nhau trong việc xác định các phương pháp cụ thể cho từng môn học, bài học, từng phần, từng đối tượng học sinh.  Thực hiện chương trình dạy học theo quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm thì hoạt động của thầy và trò tương ứng như sau: - Người học khai phá tri thức, tự nghiên cứu - Thầy chỉ hướng dẫn và cung cấp thông tin. - Người học tự trả lời các thắc mắc do chính mình đặt ra, tự kiểm tra mình - Thầy là trọng tài. - Người học tự hành động, tự kiểm tra, tự điều chỉnh - Thầy làm cố vấn. Để thực hiện được quá trình dạy học theo quan điểm lấy người học làm trung tâm người thầy giáo phải làm gì? - Vai trò người thầy trong quá trình dạy học theo quan điểm lấy người học là trung tâm không thể bị mờ nhạt mà trái lại còn rõ nét hơn, người thầy vẫn là “linh hồn” của giờ học sinh động và sáng tạo. Bởi vì, để có thể làm người hướng dẫn, cung cấp thông tin, trọng tài, cố vấn người thầy phải hiểu biết sâu sắc những kiến thức cơ bản của môn học mình đảm nhiệm, đồng thời phải tự bổ sung vốn kiến thức của mình thường xuyên và có định hướng rõ ràng qua tài liệu, sách báo - Người thầy phải nắm vững bản chất và các quy luật của quá trình dạy học để có thể tìm ra hoặc ứng dụng những phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng của mình nhất. Một vấn đề quan trọng là, nhiều giáo viên nhận thức được sự cần thiết phải đổi mới phương pháp nhưng rất khó từ bỏ các phương pháp đã quen dùng. Do đó, muốn thực hiện đổi mới phương pháp dạy học thì trước hết là bản thân mỗi giáo viên phải ý thức được để chủ động từ bỏ các phương pháp dạy học truyền thống đã thành thói quen và chuyển hẳn sang các phương pháp mới. Thực trạng của vấn đề Vấn đề đổi mới PPDH đã được đặt ra đối với tất cả các cấp học trong hệ thống giáo dục phổ thông. Đặc biệt, khi chúng ta tiến hành đổi mới CT và SGK thì vấn đề đổi mới PPDH đã trở thành một yêu cầu cấp thiết. Phong trào đổi mới PPDH đã diễn ra rộng khắp trong ngành GD toàn quốc. Tuy nhiên việc đổi mới PPDH chưa được thực hiện một cách đồng bộ ở các trường học, cấp học, các vùng miền trong cả nước. Xem xét thực trạng đổi mới PPDH ở trường THCS Nguyễn đình Chiểu, có thể thấy nổi lên hai vấn đề cơ bản sau: Việc sử dụng phối hợp các PPDH, các kỹ thuật dạy học để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh còn hạn chế. Việc gắn nội dung dạy học với các tình huống thực tiễn cũng như để giải quyết các chủ đề phức hợp của thực tiễn chưa được chú trọng. Kiểu dạy học phổ biến trong nhiều môn học hiện nay vẫn là giáo viên truyền thụ những nội dung được trình bày trong SGK, học sinh nghe và ghi nhớ một cách thụ động. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề Ngay từ đầu năm học 2013-2014 tôi đã xây dựng cho nhà trường một hòm thư điện tử (Phantheanh179@yahoo.com và một thư viện tài nguyên giáo dục trường THCS NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU mang tên : Violet.com.vn/Phantheanh79/ để nhà trường thường xuyên trao đổi mọi thông tin với cơ quan chủ quản và lưu trữ lâu dài các tài liệu phục vụ công tác dạy – học, giải trí, quản lí, khai thác tài nguyên phục vụ các hoạt động trong nhà trường. Cụ thể tôi mạnh dạn đề xuất Kinh nghiệm đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU như sau : 2.3.1 Biện pháp 1 : Tăng cường việc sử dụng phối hợp các PPDH, các kỹ thuật dạy học để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, gắn nội dung dạy học với các tình huống thực tiễn cũng như để giải quyết các chủ đề phức hợp của thực tiễn . Trước tiên giao cho mỗi giáo viên trong thời gian từ 1 đến 31/8/2013 phải nắm chắc các phương pháp dạy học tích cực và các kỹ thuật dạy học tích cực được áp dụng rộng rãi ở nhiều vùng miền và đã mang lại kết quả cao đó là : - Các phương pháp dạy học tích cực : + Vấn đáp + Dạy và học phát hiện và giải quyết vấn đề. + Dạy và học hợp tác trong nhóm nhỏ. + Phương pháp trường hợp - Các kỹ thuật dạy học tích cực : + Lắng nghe tích cực + Phản hồi tích cực + Kỹ thuật mảnh ghép + Kỹ thuật ổ bi + Kỹ thuật công não + Kỹ thuật sơ đồ tư duy.. Tiếp theo từ 1 đến 6/9/2013 tôi cung cấp cho giáo viên trong trường một số phần mềm ứng dụng cũng như cách sử dụng, đưa vào giáo án, bài giảng (phần mềm Ofit 2007; Vẽ sơ đồ tư duy; xếp thời khoá biểu; vẽ hình học...) Tiếp đến từ 6 /9/2013 trở đi mỗi giáo viên tự nghiên cứu sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, trao đổi với đồng nghiệm, chuyên môn để tuỳ theo theo môn, bài, lớp nào hay phần mà ứng dụng phương pháp dạy học nào, kỹ thuật dạy học nào cho phù hợp đặc biệt gắn bài học với thực tế cuộc sống để HS nhớ lâu, không bị gò ép. 2.3.2 Biện pháp 2 : Khắc phụ tình trạng giáo viên chỉ truyền thụ những nội dung được trình bày trong SGK, học sinh nghe và ghi nhớ một cách thụ động. Tôi đã yêu cầu : Mỗi giáo viên phải tự học, tự bồi dưỡng để biết cách khai thác những yếu tố tích cực của các PPDH truyền thống một cách phù hợp và có hiệu quả, đồng thời đưa các quan điểm, mô hình dạy học hiện đại, các PPDH mới vào trường THCS, tạo điều kiện cần thiết để giáo viên có thể thực hiện được sự chuyển biến về các hoạt động dạy và học, chuyển từ lối truyền thụ kiến thức một chiều sang việc tổ chức các hoạt động tự lập, tự khám phá, tự chiếm lĩnh tri thức, hình thành năng lực tự học, năng lực sáng tạo của học sinh, đổi mới các hình thức tổ chức dạy học. Bồi dưỡng năng lực tổ chức dạy học theo nhiều hình thức đa dạng, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi (cả tinh thần và vật chất) cho GV và HS để tổ chức một cách hiệu quả các hoạt động dạy học. Cụ thể như sau : * Tổ chức dạy học phân hoá theo năng lực của học sinh dựa trên tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng. Tài liệu chuẩn kiến thức giúp cho giáo viên chủ động lượng kiến thức cho bài dạy. Thống nhất lượng kiến thức cho toàn thể giáo viên cùng bộ môn. Phân loại học sinh theo năng lực thông qua kết quả học tập. GV cùng bộ môn phải thống nhất lượng kiến thức qui định theo chuẩn kiến thức kỹ năng nhiều, không đủ thời gian thực hiện đề xuất nhà trường cắt giảm. Cần kiểm tra và bổ sung một số phần, bài còn thiếu trong chuẩn kiến thức so với qui định của chương trình của bộ. * Sử dụng sách giáo khoa hợp lý khi giảng bài trên lớp, khắc phục dạy học theo lối đọc, chép: Sử dụng sách giáo khoa làm phương tiện dạy học. Cần khai thác đầy đủ nội dung sách giáo khoa và cập nhật thêm kiến thức liên môn, các nội dung tích hợp và các địa chỉ tích hợp. Cần kết hợp và sử dụng hiệu quả phương pháp mới và truyền thống biến lối đọc chép thành tổng hợp tự ghi nhận bài của học sinh. * Sử dụng hợp lý công nghệ thông tin trong các bài giảng, khai thác tối đa thiết bị dạy học. Cần sử dụng, khai thác công nghệ thông tin làm phương tiện dạy học. Ứng dụng công nghệ thông tin giúp cho tiết dạy thêm sôi động, thu hút sự tập trung của học sinh. Giáo viên thật sự phải có kiến thức về ứng dụng công nghệ, sử dụng thành thạo máy, nếu không sẽ phản tác dụng khi thực hiện. * Sử dụng tài liệu kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kỳ của bộ và biên soạn đề kiểm tra kết quả học tập của học sinh. Cần xem tài liệu kiểm tra và đánh giá học sinh mang tính chất tham khảo để giáo viên thực hiện. * Các hình thức tổ chức kiểm tra thường xuyên và định kỳ đạt kết quả tốt. Nên cho đề kiểm tra theo hình thức phân hoá học sinh từ yếu, trung bình, khá giỏi đều thực hiện tốt. Cần duy trì, kết hợp hình thức kiểm tra giữa trắc nghiệm và tự luận. Hiệu quả của sáng kiến kiến kinh nghiệm Mới chỉ đưa vào áp dụng kinh nghiệm đổi mới phương pháp dạy học thì kết quả dạy và học ở nhà trường đã có những thay đổi đáng mừng : + Qua kiểm tra toàn diện của Phòng GD&ĐT nhà trường đã đạt được kết quả xếp Khá toàn diện. Riêng về công tác chuyên môn đã có 04 tiết dạy xếp loại giỏi của 02 đồng chí; 31 tiết dạy của các thầy cô được xếp loại khá. + Kết quả dạy và học trong học kì I năm học 2013-2014 của tổ Toán - lý - tin. Giáo viên : 6 đồng chí xếp loại thi đua LĐTT (chiếm 45,6%) Học sinh : 28 học sinh xếp loại học sinh giỏi (5,4%) ; 171 em xếp loại học sinh tiên tiến (29,55%). So với học kì I của năm học 2012-2013 thì tỉ lệ này là đáng ghi nhận. + Trong học kì I nhà trường đã có 1 đội tuyển HSG tham dự HSG cấp huyện vào tháng 2/2014. + Nhà trường cũng có một đội tuyển GV dự thi GVG cấp huyện sẽ dự thi theo kế hoạch của Phòng GD&ĐT. Kết luận Ý nghĩa của SKKN đối với công tác giảng dạy, giáo dục Những nhận định chung về việc vận dụng và khả năng phát triển của SKKN Những bài học kinh nghiệm Mỗi giáo viên, mỗi tổ chuyên môn cần có hòm thư và một trang lưu trữ tài liệu phục vụ lợi ích của chính GV hay tổ chuyên môn đó. Thường xuyên trao đổi tài liệu, đồ dùng dạy học với các trường, các đồng nghiệp khác. Cần giao yêu cầu công việc, tài liệu, thời gian hoàn thành công việc tự học tự bồi dưỡng cho mỗi giáo sau đó kiểm tra đánh giá chứ không nên mở nhiều cuộc hội thảo hay sinh hoạt chuyên môn nhằm tăng cường khả năng ứng dụng công nghệ thông tin và đổi mới PPDH vì tổ chức tập trung sẽ mất thời gian của nhiều người, tụ tập đông một số GV ý thức yếu kém sẽ không tập trung, và gây lãng phí. Những ý kiến đề xuất. Với các cấp quản lý giáo dục : Tăng cường đầu tư hơn nữa cho nhà trường về cơ sở vật chất (Phòng học, phòng học bộ môn, máy Phô tô). Chúng tôi đã giới thiệu với qui thay co một số PPDH. Mỗi PP có thể được GV sử dụng vào bất kì thời điểm nào. Trách nhiệm của nhà chỉ đạo PPDH là thừa nhận những PPDH đã có và đã được GV sử dụng. Hơn nữa, các PP không loại trừ nhau và GV có thể thay đổi vào bất kì thời điểm nào. Do vậy, các đồng chí cần cung cấp trao đổi với nhau một quan điểm và phương pháp tiếp cận cân đối. Điều quan trọng là GV có thể phối hợp được các PPDH một cách hợp lí và có hiệu quả, theo đặc thù môn học trong từng dơn vị công tác của mình. Ngày 12 tháng 03 năm 2014 MAI TRỌNG MẬU