Đề cương Vật Lý Lớp 9 - Chương trình học kì 2

d, d’ và f: - Trong đó: d là khoảng cách từ vật đến thấu kính d’ là khoảng cách từ ảnh đến thấu kính f là tiêu cự của thấu kính h là chiều cao của vật h’ là chiều cao của ảnh ---------------------------------------------------------------------- Bài 47: SỰ TẠO ẢNH TRONG MÁY ẢNH I, Cấu tạo của máy ảnh: - Máy ảnh là 1 dụng cụ dùng để thu ảnh của vật mà ta muốn ghi lại. - 2 bộ phận quan trọng của máy ảnh là vật kính và buồng tối. - Vật kính là 1 thấu kính hội tụ. - Ngoài ra, trong máy ảnh còn có chỗ đặt màn hứng ảnh. - Trong máy ảnh dùng phim thì màn hứng ảnh là phim. II, Ảnh của 1 vật trong máy ảnh: - Ảnh trên màn hứng ảnh là ảnh thật, nhỏ hơn vật và ngược chiều với vật. - Công thức: - Trong đó: d là khoảng cách từ vật đến vật kính d’ là khoảng cách từ phim đến vật kính h là chiều cao của vật h’ là chiều cao của ảnh trên phim ---------------------------------------------------------------------- Bài 48: MẮT I, Cấu tạo của mắt: 1, Cấu tạo: - 2 bộ phận quan trọng nhất của mắt là thể thủy tinh và màng lưới ( võng mạc). - Thể thủy tinh là 1 thấu kính hội tụ bằng chất trong suốt và mềm. Nó dễ dàng phồng lên hoặc dẹt xuống để thay đổi tiêu cự. - Màng lưới là 1 màng ở đáy mắt, tại đó ảnh mà ta nhìn thấy sẽ hiện lên rõ nét. 2, So sánh mắt và máy ảnh: * Giống nhau: - Thể thủy tinh của mắt tương tự như vật kính của TKHT. - Màng lưới của mắt tương tự như phim của máy ảnh đều là màn hứng ảnh. * Khác nhau: - Tiêu cự của thể thủy tinh có thể thay dổi được khi mắt điều tiết. - Tiêu cự của vật kính không thay đổi được. III, Điểm cực cận và điểm cực viễn: 1, Điểm cực cận: (Cc): - Điểm gần mắt nhất mà ta có thể nhìn rõ được gọi là điểm cực cận (kí hiệu là Cc). - Khoảng cách từ mắt đến điểm cực cận gọi là khoảng cực cận (hay khoảng thấy rõ ngắn nhất). - Khoảng cách từ điểm Cc đến điểm Cv gọi là giới hạn nhìn rõ của mắt. 2, Điểm cực viễn: - Điểm xa mắt nhất mà ta có thể nhìn rõ được khi không điều tiết gọi là điểm cực viễn (kí hiệu là Cv) - Khoảng cách từ mắt đến điểm cực viễn gọi là khoảng cực viễn. ---------------------------------------------------------------------- Bài 49 : MẮT CẬN VÀ MẮT LÃO. I, Mắt cận: 1, Những biểu hiện: Mắt cận nhìn rõ những vật ở gần, nhưng không nhìn rõ những vật ở xa. CV của mắt cận ở gần hơn mắt bình thường. 2, Cách khắc phục tật cận thị: Kính cận là thấu kính phan kì. Người cận thị phải đeo kínhphân kì để có thể nhìn rõ vật ở xa. II, Mắt lão: 1, Những đặc điểm của mắt lão: Nhìn rõ những vật ở xa, không nhìn rõ những vật ở gần. Cc của mắt lão xa hơn mắt bình thường. 2, Cách khắc phục: Kính lão là thâu kính hội. Mắt lão phải đeo kính hội để nhìn rõ các vật ở gần . ---------------------------------------------------------------------- Bài 50:KÍNH LÚP I, Kính lúp là gì? - Kính lúp là 1 TKHT có tiêu cự ngắn. Người ta dùng kính lúp để quan sát các vật nhỏ. Mỗi kính lúp có ghi số bội giác (G) bằng các con số 2x,3x,5x,.. trên vành kính. Dùng kính lúp có số bội giác càng lớn để quan sát 1 vật thì sẽ thấy ảnh càng lớn. Giữa số bội giác và tiêu cự f(đo bàng đơn vị xentimet) của 1 kính lúp có hệ thức G=25/f. Số bội giác của kính lúp cho biết, ảnh mà mắt thu được khi dùng kính lớn gấp bao nhiêu lần so với ảnh mà mắt thu được khi quan sát trực tiếp vật mà không dùng kính. II, Cách quan sát 1 vât nhỏ qua kính lúp: Khi quan sát 1 vật nhỏ qua kính lúp, ta phải đặt vật trong khoảng tiêu cự của kính sao cho thu được 1 ảnh ảo lớn hơn vật. Mắt nhìn thấy ảnh ảo đó. ---------------------------------------------------------------------- Bài 52: ÁNH SÁNG TRẮNG VÀ ÁNH SÁNG MÀU. I, Nguồn phát ánh sáng trắng và nguồn phát ánh sáng màu: 1, Các nguồn phát ánh sáng trắng: - Mặt trời là nguồn phát sáng trắng rất mạnh. Ánh áng mặt trời đến mắt ta lúc ban ngày ( trừ lúc bình minh và hoàng hôn) là ánh sáng trắng. - Các đèn có dây tóc nóng sáng như bóng đèn pha của xe ôtô, xe máy, bóng đèn pin, bóng đèn tròncũng là nguồn phát sáng trắng. 2, Các nguồn phát ánh sáng màu: - Các đèn LED phát ra ánh sáng màu. Có đèn phát ra ánh sáng màu đỏ, có đèn phát ra ánh sáng màu vàng, có đèn phát ra ánh sáng màu lục. - Bút laze thường dùng phát ra ánh sáng màu đỏ. - Có những đèn ống phát ra ánh sáng màu đỏ, màu vàng, màu tím, dùng trong quảng cáo. II, Tạo ra ánh sáng màu bằng tấm lọc màu: - Tấm lọc màu có thể là 1 tấm kính màu, 1 mảnh giáy bóng kính có màu, 1 tấm nhự trong có màu, 1 lớp nước màu. - Có thể tạo ra ánh sáng màu bằng cách chiếu chùm sáng trắng qua tấm lọc màu: + Chiếu ánh sáng trắng qua 1 tấm lọc màu ta sẽ được ánh sáng có màu của tấm lọc. + Chiếu ánh sáng màu qua tấm lọc cùng màu ta sẽ được ánh sáng vẫn có màu đó. + Chiếu ánh sáng màu qua tấm lọc khác màu sẽ không được ánh sáng màu đó nữa. - Vậy nếu chiếu ánh sáng trắng hay ánh sáng màu qua tấm lọc cùng màu, ta sẽ được ánh sáng có màu đó. Ánh sáng màu này khó truyền qua tấm lọc màu khác. - Tấm lọc màu nào thì hấp thụ ít ánh sáng có màu đó, nhưng hấp thụ nhiều ánh sáng có màu khác. ---------------------------------------------------------------------- Bài 53: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG. I, Phân tích 1 chùm sáng trắng bằng lăng kính: - Khi chiếu chùm sáng trắng hẹp đi qua 1 lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành 1 dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím. Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo 1 phương khác nhau. II, Phân tích 1 chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD: - Có thể phân tích 1 chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu bằng cách cho nó phản xạ trên mặt ghi của 1 đĩa CD. III, Kết luận chung: - Có thể có nhiều cách phân tích 1 chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau. ---------------------------------------------------------------------- Bài 54: SỰ TRỘN CÁC ÁNH SÁNG MÀU. Thế nào là trọn các ánh sáng màu? Ta có thể trộn hai hay nhiều ánh sáng màu với nhau nếu chiếu chùm sáng đó vào cùng 1 chỗ trên 1 màn ảnh màu trắng . Màu của màn ảnh ở chỗ đó sẽ là màu mà ta thu dduwwocj khi trộn các chùm sáng maufnois trên với nhau. ---------------------------------------------------------------------- Bài 55: MÀU SẮC CÁC VẬT DƯỚI ÁNH SÁNG TRẮNG VÀ DƯỚI ÁNH SÁNG MÀU. I, Vật màu trắng, vật màu đỏ, vật màu xanh và vật màu đen dưới ánh sáng trắng: - Dưới ánh sáng trắng, vật có màu nào thì có ánh sáng màu đó truyền vào mắt ta ( trừ vật màu đen). Ta gọi đó là màu của vật. II, Khả năng tán xạ ánh sáng màu của các vật: - Vật màu trắng tán xạ tốt tất cả các ánh sáng màu. - Vật màu nào tán xạ tốt ánh sáng màu đó nhưng tán xạ ké ánh sáng màu khác. - Vật màu đen không có khả năng tán xạ bất kì ánh sáng màu nào. III, Kết luận về khả năng tán xạ ánh sáng màu của các vật: - Vật màu nào thì tán xạ tốt ánh sáng màu đó và tán xạ kém ánh sáng các màu khác. - Vật màu trắng tán xạ tốt tất cả các ánh sáng màu. - Vật màu đen không có khả năng tán xạ các ánh sáng màu. * Khi nhìn thấy vật màu nào thì có ánh sáng màu đó đi từ vật đến mắt ta. ---------------------------------------------------------------------- Bài 56: CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNG I, Tác dụng nhiệt của ánh sáng: 1, Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì? Ánh sáng chiếu vào các vật làm chúng nóng lên. Khi đó năng lượng ánh sáng đã bị biến thành nhiệt năng. Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng.VD: Người ta làm muối đã sử dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng mặt trời. Để xe đạp ngoài nắng sau đó sờ vào yên ta thấy nóng. 2, Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen: Trong tác dụng nhiệt của ánh sáng thì các vật có màu tối hấp thụ năng lượng ánh sáng mạnh hơn các vật có màu sáng. II, Tác dụng sinh học của ánh sáng: - Ánh sáng có thể gây ra 1 số biến đổi nhất định ở các sinh vật. Đó là tác dụng sinh học của ánh sáng. Trong các tác dụng này, năng lượng ánh sáng đã biến thành các dạng năng lượng cần thiết cho cơ thể sinh vật. III, Tác dụng quang điện của ánh sáng: 1, Pin mặt trời: Muốn cho pin phát điện phải có ánh sáng chiếu vào pin. 2, Tác dụng quang điện của ánh sáng: Trong khoa học, người ta gọi pin mặt trời là pin quang điện. Đó là vì trong pin có sự biến đổi trực tiếp của năng lượng ánh sáng thành năng lượng điện. Tác dụng của ánh sáng lên pin quang điện gọi là tác dụng quang điện. ---------------------------------------------------------------------- Bài 59: NĂNG LƯỢNG VÀ SỰ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG. I, Năng lượng: Ta nhận biết được 1 vật có cơ năng khi nó có khả năng thực hiện công( cơ năng), có nhiệt năng khi nó có thể làm nóng các vật khác( nhiệt năng). II, Các dạng năng lượng và sự chuyển hóa giữa chúng: Con người có thể nhận biết được các dạng năng lượng như hóa năng, quang năng, điện năng khi chúng được biến đổi thành cơ năng hoặc nhiệt năng. Nói chung, mọi quá trình biến đổi trong tự nhiên đều có kèm theo sự biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác. ---------------------------------------------------------------------- Bài 60: ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN NĂNG LƯỢNG. I, Sự chuyển hóa năng lượng trong các hiện tượng cơ, nhiệt, điện: 1, Biến đổi thế năng thành động năng và ngược lại. Hao hụt cơ năng: - Trong các hiện tượng tự nhiên, thường có sự biến đổi giữa thế năng và động năng, cơ năng luôn luôn giảm. Phần cơ năng hao hụt đi đã chuyển hóa thành nhiệt năng. - Nếu cơ năng của vật tăng thêm so với ban đầu thì phần tăng thêm là do dạng năng lượng khác chuyển hóa thành. 2, Biến đổi cơ năng thành điện năng và ngược lại. Hao hụt cơ năng. Trong động cơ điện, phần lớn điện năng chuyển hóa thành cơ năng. Trong các máy phát điện , phần lớn cơ năng chuyển hóa thành điện năng. Phần năng lượng hữu ích thu được cuối cùng bao giờ cũng nhơ hơn phần năng lượng ban đầu cung cấp cho máy. Phần năng lượng hao hụt đi đã biến đổi thành dạng năng lượng khác. II, Định luật bảo toàn năng lượng: Năng lượng không tự sinh ra hoặc tự mất đi mà chỉ chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác, hoặc truyền từ vật này sang vật khác.