Bài giảng Tiết 49 - Bài 8: Lặp với số lần chưa biết trước (tiếp)

Tiết 49 BÀI 8: LẶP VỚI SỐ LẦN CHƯA BIẾT TRƯỚC Ngày soạn: 17/03/09 Ngày giảng: 23/03/09 A. Mục tiêu - Biết nhu cầu cần có cấu trúc lặp với số lần chưa biết trước trong ngôn ngữ lập trình; - Biết ngôn ngữ lập trình dùng cấu trúc lặp với số lần chưa biết trước để chỉ dẫn máy tính thực hiện lặp đi lặp lại công việc đến khi một điều kiện nào đó được thoả mãn; - Hiểu hoạt động của câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước while...do trong Pascal. B. Chuẩn bị - GV: Giáo án, máy chiếu, máy tính. - HS: Sách, vởđọc trước bài ở nhà. C. Tiến trình dạy - học I. Ổn định lớp II. Kiểm tra bài củ III. Bài mới. Giới thiệu bài Với bài toán trên, trong TP ta sử dụng vòng lặp fortodo thì sẽ thực hiện dễ dàng . Nhưng nếu ta thay số 100 bởi n ( tính tổng n số tự nhiên đầu tiên ) thì ta sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc sử dụng vòng lặp fortodo bởi lúc này số lần lặp không biết trước. Vậy ta phải làm như thế nào ? Giới thiệu bài mới . 2. Triển khai bài mới. Hoạt động của hs & giáo viên Nội dung kiến thức Hoạt động 1: + G : ta tiếp tục xét các ví dụ mà trong chương trình có câu lệnh với số lần lặp chưa biết trước + G : Chạy tay cho học sinh xem + G : Cho học sinh chạy chương trình trên máy + G : chạy chương trình này, ta nhận được giá trị ntn? Viết chương trình tính tổng + G : Cho học sinh quan sát. + G : Chạy tay ( cả hai chương trình ) cho học sinh xem + G : so sánh kết quả khi chạy hai chương trình + G : Ví dụ này cho thấy rằng chúng ta có thể sử dụng câu lệnh whiledo thay cho câu lệnh fordo. + G : Giới thiệu phần 3 + G : Khi viết chương trình sử dụng cấu trúc lặp cần chú ý tránh tạo nên vòng lặp không bao giờ kết thúc + Hs : Chú ý nghe + G : Chẳng hạn, chương trình dưới đây sẽ lặp lại vô tận: + Hs : chú ý nghe và tự chạy tay lại + Hs : Kết quả bằng nhau Hoạt động 2: var a:integer; begin a:=5; while a<6 do writeln('A'); end. + G : Trong chương trình trên, giá trị của biến a luôn luôn bằng 5, điều kiện a<6 luôn luôn đúng nên lệnh writeln('A') luôn được thực hiện. Do vậy, khi thực hiện vòng lặp, điều kiện trong câu lệnh phải được thay đổi để sớm hay muộn giá trị của điều kiện được chuyển từ đúng sang sai. Chỉ như thế chương trình mới không "rơi" vào những "vòng lặp vô tận". Ví dụ 4. Chương trình Pascal dưới đây thể hiện thuật toán tính số n trong ví dụ 2: + Hs : chú ý nghe . + Hs : thực hiện var S,n: integer; begin S:=0; n:=1; while S<=1000 do begin n:=n+1; S:=S+n end; writeln('So n nho nhat de tong > 1000 la ',n); writeln('Tong dau tien > 1000 la ',S); end. + Hs : Nếu chạy chương trình này ta sẽ nhận được n = 45 và tổng đầu tiên lớn hơn 1000 là 1034. Ví dụ 5. Viết chương trình tính tổng Để viết chương trình tính tổng ta có thể sử dụng lệnh lặp với số lần lặp biết trước fordo: T:=0; for i:=1 to 100 do T:=T+1/i; writeln(T); Nếu sử dụng lệnh lặp whiledo, đoạn chương trình dưới đây cũng cho cùng một kết quả: T:=0; i:=1; while i<=100 do begin T:=T+1/i; i:=i+1 end; writeln(T); Nhận xét : Ví dụ này cho thấy rằng chúng ta có thể sử dụng câu lệnh whiledo thay cho câu lệnh fordo. 3. Lặp vô hạn - IV. Củng cố Giáo viên hệ thống lại toàn bộ kiến thức đã học. V.Hoạt động 4: Hướng dẫn về nhà Học bài theo sách giáo khoa và vở ghi. Làm bài tập 4, 5 SGK trang71. Đọc trước Bài TH 6. Tiết 49 BÀI 8: LẶP VỚI SỐ LẦN CHƯA BIẾT TRƯỚC Ngày soạn: 17/03/09 Ngày giảng: 23/03/09 A. Mục tiêu - Biết nhu cầu cần có cấu trúc lặp với số lần chưa biết trước trong ngôn ngữ lập trình; - Biết ngôn ngữ lập trình dùng cấu trúc lặp với số lần chưa biết trước để chỉ dẫn máy tính thực hiện lặp đi lặp lại công việc đến khi một điều kiện nào đó được thoả mãn; - Hiểu hoạt động của câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước while...do trong Pascal. B. Chuẩn bị - GV: Giáo án, máy chiếu, máy tính. - HS: Sách, vởđọc trước bài ở nhà. C. Tiến trình dạy - học I. Ổn định lớp II. Kiểm tra bài củ III. Bài mới. Giới thiệu bài triển khai bài Hoạt động của hs & giáo viên Nội dung kiến thức hoạt động 1: + G : y/c hs đọc ví dụ 1sgk/67 + G : Phân tích ví dụ + Hs : 2-3 hs đọc ví dụ sgk + Hs : Chú ý lắng nghe + G : Hướng dẫn hs xây dựng thuật toán + G : Chạy tay cho học sinh xem ( Chỉ nên chạy tay thử từ 1 đến 10 ) + Hs : Nghe giáo viên hướng dẫn, sau đó tự xây dựng thuật toán + Hs : Chú ý nghe . Hs ghi vở ví dụ 2 + G : Giới thiệu sơ đồ khối + G : Nêu nhận xét hoạt động 2: + G : Có thể sử dụng lệnh lặp với số lần lặp chưa biết trước trong các chương trình lập trình . Sau đây ta xét câu lệnh và ví dụ trong TP + G : Giới thiệu cú pháp lệnh while do .; + G : Xét ví dụ 3 Chúng ta biết rằng, nếu n càng lớn thì càng nhỏ, nhưng luôn luôn lớn hơn 0. Với giá trị nào của n thì < 0.005 hoặc < 0.003 ? ( Gv đưa phim trong ví dụ 3 ) + G : giới thiệu chương trình mẫu sgk ( Giáo viên in chương trình mẫu trên phim trong ) + G : Chạy tay cho học sinh xem + G : Yêu cầu học sinh mở máy tính và mở chương trình ví dụ 3 ( giáo viên chuẩn bị chương trình mẫu và đưa lên các máy ) + G : Cho học sinh chạy chương trình trên máy + G : Yêu cầu hs thay điều kiện sai_so = 0.003 thành 0.002 ; 0.001 ; 0.005 ; ... 1. Các hoạt động lặp chưa biết trước số lần lặp. a/ Ví dụ 1(sgk). b/ Ví dụ 2 : Nếu cộng lần lượt n số tự nhiên đầu tiên (n = 1, 2, 3,...), Cần cộng bao nhiêu số tự nhiên đầu tiên để ta nhận được tổng Tn nhỏ nhất lớn hơn 1000? Giải : Kí hiệu S là tổng cần tìm và ta có thuật toán như sau: + Bước 1. S ¬ 0, n ¬ 0. + Bước 2. Nếu S ≤ 1000, n ¬ n + 1; ngược lại chuyển tới bước 4. + Bước 3. S ¬ S + n và quay lại bước 2. + Bước 4. In kết quả : S và n là số tự nhiên nhỏ nhất sao cho S > 1000. Kết thúc thuật toán. * Ta có sơ đồ khối : * Nhận xét : Để viết chương trình chỉ dẫn máy tính thực hiện các hoạt động lặp như trong các ví dụ trên, ta có thể sử dụng câu lệnh có dạng lặp với số lần chưa biết trước 2. ví dụ về lặp Trong Pascal câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước có dạng: while do ; trong đó: điều kiện thường là một phép so sánh; câu lệnh có thể là câu lệnh đơn giản hay câu lệnh ghép. Câu lệnh lặp này được thực hiện như sau: Bước 1 : Kiểm tra điều kiện. Bước 2 : Nếu điều kiện SAI, câu lệnh sẽ bị bỏ qua và việc thực hiện lệnh lặp kết thúc. Nếu điều kiện đúng, thực hiện câu lệnh và quay lại bước 1. Ví dụ 3. + Hs : Đọc ví dụ 3 + Hs : quan sát Với giá trị nào của n ( n>o ) thì < 0.005 hoặc < 0.003? Chương trình dưới đây tính số n nhỏ nhất để nhỏ hơn một sai số cho trước : uses crt; var x: real; n: integer; const sai_so=0.003; begin clrscr; x:=1; n:=1; while x>=sai_so do begin n:=n+1; x:=1/n end; writeln('So n nho nhat de 1/n < ',sai_so:5:4, 'la ',n); readln end. + Hs : thực hiện IV. Củng cố Giáo viên hệ thống lại toàn bộ kiến thức đã học. IV. Hướng dẫn về nhà Học bài theo sách giáo khoa và vở ghi. Làm bài tập 4, 5 SGK trang71. Đọc trước Bài TH 6.